Нөлдік дыбыс

НӨЛДІК ДЫБЫС – абсолют нөлге жақын температурада кванттық сұйықтарда (ферми-сұйықтарында, мыс., 3He сұйығында) таралатын ерекше текті тербеліс. Н. д. ферми-сұйығындағы элементар қозулардың (квазибөлшектердің) таралу функциясының тепе-теңдік мәннен ауытқуымен байланысты. Н. д-тың жылдамдығы (со) әдеттегі дыбыс жылдамдығынан (с) артық (со>с). Н. д-тың болатындығы жөніндегі тұжырымды ферми сұйығының жалпы теориясына сүйене отырып, Л.Д. Ландау жасаған (1957). Ал 3He сұйығында Н. д-тың болатындығын америк. физиктер В.Абель,А.Андерсон, Дж.Уитли тәжірибе жүзінде дәлелдеп берді (1966). Белгілі бір шарттарда, электрондары зарядталған ферми сұйығын түзетін металдарда да Н. д. пайда бола алады.