Нөлдік энергия

Нөлдік энергия – кванттық-механикалық жүйенің негізгі күйінің энергиясы мен жүйенің потенциалдық энергиясының минимумына сәйкес келетін энергия арасындағы айырма. Н. э-ның бар болуы анықталмағандық қатыстарының салдары. Классик. механикада потенц. энергияның минимумына сәйкес келетін нүктеде бөлшектің кинетик. энергиясы нөлге тең болуы мүмкін. Бұл жағдайда бөлшек орнықты тепе-теңдік күйде болады, ал оның энергиясы тепе-теңдік нүктесіндегі потенц. энергия шамасына тең болады. Координата (х) мен импульс (р) үшін кванттық-мех. анықталмағандық қатыстардың салдарынан, потенц. минимумның маңайында бөлшектердің орнығуынан (шоғырлануынан), импульс мәндеріндегі үлкен ауытқулар салдарынан бөлшектің орташа кинетик. энергиясы үлкен мәнге жетеді. Екінші жағынан бөлшектің орнығу дәрежесінің азаюы орташа потенц. энергияның артуына әкеледі. Өйткені бөлшек едәуір уақыт кеңістік аймағында (яғни потенциал минимум мәннен артық аймақта) болады. Негізгі деңгейдің энергиясы анықталмағандық қатыстарымен үйлесетін кванттық-мех. жүйенің мүмкін болатын ең аз энергиясына сәйкес келеді. Н. э-ның болуы – микробөлшектердің байланысқан жүйелерінің жалпы қасиеті. Энергиясы Н. э-дан аз күйге жүйе өз құрылымын өзгертпей өте алмайды.