Орогенез

Орогенез, орогенезис, орогендік қозғалыстар – қуатты түрде жүретін қатпарлар мен жарылыстар түзілу, тау жаралу процестерінің жиынтығын білдіретін геологилық термин. Бұл терминді ғылымға 1890 ж. американдық геолог Г.Джильберт енгізді (1843 – 1918). Ол Орогенезді баяу төмендеулер және көтерілулермен сипатталатын, құрлықтар мен мұхиттардың жаралуына себепші болатын эпейрогендік қозғалыстардан бөлді. Француз геологы 1907 ж. Э.Ог (1861 – 1927) Орогенезді тек геосинклиналдық облыстарға ғана тән деп санады. Неміс геологы 1919 ж. Х.Штилле (1876 – 1966) Орогенезді қысқа уақыт ішінде, дүркінді түрде үлкен күшпен тек белгілі орогендік облыстарда ғана өтетін процесс деп қараумен бірге қатпар түзілуді тау жаралудың негізгі нәтижесі деп санады. Тау жаралудың жер қыртысын тербеуші қозғалыстармен байланыстылығының анықталуына және кеңес ғалымдарының тектоникалық классификацияларына байланысты мазмұны біраз көмескілеу “Орогенез” термині сирек қолданылатын болды, ал “тау жаралу” терминін тек таулардың өздерінің қалыптасу процестеріне ғана қолдана бастады. Сондай-ақ, Орогенезді “қатпарлы қозғалыстар” терминінің синонимі ретінде қолдану қате.

Орогенез