Орталық Саябақ
Орталық Саябақ (ағылш. Central Park) — Манхэттенде орналасқан қалалық саябақ. Бұл АҚШ-тағы ірі және әлемдегі танымал саябақтардың бірі. Саябақ Нью-Йоркте, Манхэттен аралында 59-шы және 110-шы көшелердің және Бесінші және Сегізінші авенюдің арасында орналасқан. Бұл аумағы жағынан Нью-Йорктегі бесінші саябақ. Аумағы — 843 акр (3,41 км²), ұзындығы — 4 км, ені — 800 м. Саябақта жылына 37–38 миллион адам болады. Бұл АҚШ-тағы ең көп адам келетін саябақтардың бірі[1]. Оның көптеген фильмдерде, телешоуларда көрсетілуі оны әлемдегі ең танымал саябақтардың бірі етті.
| Орталық Саябақ ағылш. Central Park | |
.jpg) | |
| Гэпстоу-Бриджтен түсірілген Мидтаун Манхэттен және тоған | |
| Жалпы мағлұмат | |
|---|---|
| Ауданы | 341 га |
| Құрылған уақыты | 1857–1876 |
| Келушілер саны | шамамен жылына 37–38 миллион |
| Сайты | centralparknyc.org |
| Орналасуы | |
| 40°46′57″ с. е. 73°57′58″ б. б. / 40.7825° с. е. 73.9661° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 40°46′57″ с. е. 73°57′58″ б. б. / 40.7825° с. е. 73.9661° б. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  АҚШ |
| Қала | Нью-Йорк |
| Қала ауданы | Манхэттен |
 Орталық Саябақ Ортаққорда | |
Саябақтың жобасы архитекторлар Фредерик Олмстедпен және Калверт Вокспен жасалынды. Болашақ саябақтың орны табиғи болғанымен барлық дерлік ландшафты қолдан жасауға тура келді. Саябақта бірнеше қолдан жасалған көлдер, тоғандар бар. Сонымен қатар спорттық және спортқа арналған алаңдар, балалар ойын алаңдары, табиғи көлшіктер және хайуанаттар бағы бар. Рамбл және Лейк ландшафты, Халлетт қорығы, Жаклин Кеннеди Онассис су қоймасы және әртүрлі атракциондар саябақтан орын тапқан. Саябақта көптеген құстардың түрін кездестіруге болады, сондықтан бұл жер құстарды сүйетіндердің сүйікті орны. Ал саябақты айнала қоршаған 10 километрлік жол спорттық жүгірістегі адамдардың, роликтегі, велосипедтегі адамдардың сүйікті жері. Орталық Саябақты сонымен қатар Манхэттеннің жасыл өкпесі деп те атайды.
Орталық Саябақ Ұлттық Тарихи Мұра ретінде 1963 жылы және Нью-Йорктың табиғи көрікті жері ретінде 1974 жылы танылды. Саябақ Нью-Йорктың демалыс және саябақ департаментіне тиесілі.
Сипаттамасы
өңдеуОрталық Саябақ солтүстігінде 110-шы көшемен, оңтүстігінде 59-шы көшемен, батысында Сегізінші авенюмен, шығысында Бесінші авенюмен шектеседі. Орталық Саябақ Манхэттен аралының 6% аумағын алып жатыр және көлемі бойынша алдыңғы орнын Бронксте орналасқан Пелем Бей Саябағына береді.
Дизайн
өңдеуОрталық Саябақ үшке бөлінеді. Солтүстіктен оңтүстікке қарай «Солтүстік аяғы», Жаклин Кеннеди Онассис су қоймасының солтүстігінде; солтүстікте су қоймасының және оңтүстікте көлдің ортасындағы «Мид-парк»; көл мен консерватория суынан оңтүстікке қарай «Оңтүстік аяғы» деген бөлім.[2] Саябақта келушілерді қабылдайтын бес орталық бар: Чарльз Андерсон Дана атындағы орталық, Бельведер қамалы, Шахмат үйі, "The Dairy" және Колумбус Серкл.[3][4]
Саябақтың көп бөлігі табиғи болып көрінгенімен, 1850 және 1860 жылдары толық қолдан көгалдандырылды. Саябақта қолдан жасалған жеті көл мен тоғандар бар. Сонымен қатар гүл мен шөп аумақтарын санамағанда саябақта бірнеше орман аумағы бар.
Орталық Саябақ аумағы жөнінен Нью-Йорктегі Пелем Бей Саябағынан, Стейтен-Айленд Гринбелттен, Ван Кортланд саябағынан және Флашинг-Медоус — Корона-парктен кейінгі бесінші орынды алады.[5] Саябақ 3,41 км² (843 акр, 1.317 шаршы миль) аумақты қамтиды.[6][7]
Келушілер
өңдеуОрталық Саябақ — Құрама Штаттарындағы ең көп келушілері бар қалалық саябақ[8] және әлемдегі ең көп көрілетін туристтік орындарының бірі.[9] 2016 жылы бұл саябақта 42 миллион адам болған.[10] Ал 2009 жылы 25 миллион және 1973 жылы 12,3 миллион адам болған.
Тарихы
өңдеу1820 жылдан 1850 жылға дейін Нью-Йорктың халық саны 4 есе көбейіп, халық саны жарты миллионнан асқан[11][12]. Іргетасы Манхэттеннің оңтүстігінде қаланған қала бірден кеңейіп, демалыс орындары азая бастады. Үлкен демалыс аймағын құру ойы саябақтың құрылуы алдын жоспарланған. 1844 жылы газет жазушысы Уильям Брайант былай деп айтты: «біздің жеке меншік істеріміз аралды күннен күнге жұтуда, егер біз оның қандай да бір бөлігін денсаулығымыз үшін сақтап қалғымыз келсе, онда біз оны қазір істеуіміз қажет». Эндрю Даунингте оның сөзін қолдап: «үлкен, барлығына ортақ саябақ әрине, қымбат тұруы мүмкін, бірақ қаламызды көгалдандырып, ұлттық рухымызды мәдениетті етіп, табиғатқа деген махаббатымызды оятады... бұл саябақта келушілер атпен серуендеп, бір мезетке болсын әдемі кірпіш қабырғалардың түрін ұмытар еді» - деді.
Тұрғындар Париж-дегідей серуендеуге болатын Булонс орманы немесе Лондон-дағыдай Гайд саябағын талап етті.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ America's Most Visited City Parks (PDF). The Trust for Public Land (June 2006). Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 шілде 2006.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 11 шілде 2006.
- ↑ Central Park Map. Central Park Conservancy (2014).
- ↑ Central Park Conservancy—Official Central Park Tours.
- ↑ Visitor Centers. Central Park Conservancy (February 26, 2018).
- ↑ Foderaro, Lisa W. Surveying Effort Alters Sizes of Some New York Parks (en-US), The New York Times (May 31, 2013).
- ↑ About Us. Central Park Conservancy (2014). Тексерілді, 25 наурыз 2014.
- ↑ Frequently Asked Questions. New York City Department of Parks and Recreation. Тексерілді, 1 ақпан 2017.
- ↑ America's Most Visited City Parks. The Trust for Public Land (June 2006). Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 шілде 2006. Тексерілді, 11 шілде 2006.
- ↑ The World's Most-visited Tourist Attractions. Travel + Leisure (November 10, 2017).
- ↑ Van Buren, Alex 12 Secrets of New York's Central Park. Smithsonian (January 27, 2016).
- ↑ Gibson, Campbell. Population of the 61 Urban Places: 1820. АҚШ халық санағы бюросы. Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 желтоқсан 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 30 декабря 2017.
- ↑ Gibson, Campbell. Population of 100 Largest Urban Places: 1850. АҚШ халық санағы бюросы. Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 желтоқсан 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 30 декабря 2017.
Сыртқы сілтемелер
өңдеу- New York City Department of Parks and Recreation
- Central Park Conservancy
- Central Park. National Historic Landmarks Program. Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 қазан 2007.