Отаншылдық

Отаншылдық, отан сүйгіштік, патриотизм (грек, patris - Отан) - адамның Отанына, туған еліне, оның тіліне, салт-дәстүрі мен мәдениетіне деген сүйіспеншілік сезімі. Көшпелі казак өркениетінде отаншылдық ең қасиетті міндеттердің бірі саналды. Ежелгі түркі кагандыгы кезінде тасқа жазылған Күлтегін ескерткішінде ел билеушілерінің отаншылдық үлгісі көрініс тапкан. Төле, Қазыбек, Әйтеке билер, Ақтамберді, Бұқар жыраулар және 20 ғасырдың басындағы А.Байтұрсынов, Ә.Бөкейхан, Ж.Аймауытов, С.Торайғыров, М.Жұмабаев,т.б. ұлт зиялылары мен қайраткерлер отаншылдықты сөзбен ғана емес, іспен де өнеге көрсете білді. Әйтеке би «Өмірім халықтікі, өлімім гана өзімдікі» деп халыққа қызмет етудің, отаншылдықтың айнасы бола білді. Тәуке хан заманынан қазақ қоғамында отаншылдық байлықтан да жоғары бағаланды. Көптеген елдерде отаншылдық халықтың өз ұлтының тілін, ділін, дінін берік сақтауымен және мақтан тұтуымен тікелей байланыстырылды. Ғасырлар бойы басқа халықтарды басып- жаншып, отарлық үстемдік жүргізген алпауыт мемлекеттерде ұлы державалық патриотизм санасы мемлекеттік ұран ретінде насихатталған. Қазіргі батыс зерттеушілері отаншылдық үғымы қоғамдық-саяси феномен ретінде ескіріп тозды, маңызы жоқ деген пікірлер айтады. Планеталық, ғаламдық ойлау жеке елдікті уағыздайтын отаншылдықты жұтып, жоюда.Еуропаның кейбір ғалымдары отаншылдықты «ұлт», «азаматтық» ұғымдармен алмастырды. 1931 жылы неміс социологисті Р.Михельс отаншылдықтың Отанға деген сүйіспеншілік қасиетін кеңейтіп, оған нәсіл мен тек, дін мен тілдің бірлігі, мәдениет пен тағдыр ортақтығы, мемлекет ортақтығы мен мақсаттар бірлігі секілді қасиеттерді қосты. Қазіргі кезде Қазақстан өмірінде «қазақстандық патриотизм» үғымы қалыптаса бастады. ҚР-ның Конституциясы «қазақстандық патриотизмді» қалыптастыру және оны азаматтардың ой-санасына сіңіруді мемлекеттік дәрежеге көтергенімен, отаншылдық ой-сананы қалыптастырудың шешілмеген мәселелері бар. Қазақстандық патриотизм - ел азаматтарының республиканың бүгінгі тұрақты өмірі мен жарқын келешегі жолындағы еңбегі мен күрескерлігі іспетті. Отаншылдық сана - халықты топтастырушы рухани күш бола тұра, халықтың күш-жігерін ,тәуелсіздікті нығайтуға бағыттайды. Сондьқтан елдегі тәлім-тәрбие, идеология мен ақпарат жүйесі ел тұрғындарының бойында өзін республиканың толық азаматы ретінде сезіну көңіл-күйін қалыптастыруы керек. Отаншылдық, елжандылық туған отбасына, туып-өскен ортаға, туған топырағы мен табиғатына деген құрметтен басталады. Сондықтан отаншылдықтың қайнар көзі адамгершілік қасиеттер болмақ. Отаншылдықтың іргетасы – ұлтжандылық. Өз ұлтын сүйіп, оның мұңын мұңдап, жоғын жоқтайтын азамат қана отаншыл болады. Отаншылдықты рухани құбылыс ретінде зорлықпен, нұсқаумен, биліктің басқаруымен енгізу мүмкін емес. Отаншылдық тәрбиеге қатысы бар барлық институттар мақсатты әрі нәтижелі жұмыс істегенде ғана санаға сіңеді.