Павлодар облысының денсаулық жүйесі

Облыстың денсаулық қызметі 1938 жылы мынадай мәліметтер бойынша сипатталады: 34 аурухана (10-қалалық, 24 ауылдық), 40 –амбулаторлық-емханалық мекеме, 53 ФАП қызмет көрсетті. Ауруханалардың әрқайсында екі рентген аппараты және лабораториялар жұмыс істеді. Облыста 30 дәрігер қызмет етті, олардың 10-ы ауылдық жерде болды.

1941-45 жылдары халық шаруашылығының барлық салалары сияқты медицина қызметі де Ұлы Отан соғысының жеңісін қамтамсыз етуге жұмылдырылды.

Медициналық мекемелердің дамуына тың және тыңайған жерлерді игеру көрнекті ықпал жасады. Жаңадан ашылған совхоздарда алғашқыда 10-15 кереуеттік ФАП-тары, аптекалық пунктері бар учаскелік ауруханалар ашылды. 1961 жылғы 1 қаңтарда медициналық ұйымдардың саны 133-ке жетті, олардың ішінде 91 аурухана, барлығы 3950 кереуеттік орын; дәрігерлердің саны - 442, орта дәрежелі кадрлар саны - 2392 болды. 10 мың тұрғынға 75,2 кереуеттен, 8,4 дәрігерден, 45,6 орта дәрежелі кадрлардан келді. 1965-1985 жылдары ПТЗ, ПАЗ, МӨЗ, Химкомбинат, Павлодардағы N2 ЖЭО-ғы, N3 ЖЭО-ғы, Екібастұзда ЕЖЭК-ні ЕФЗ, Ақсу ГРЭС-і, Қ.Сәтбаев атындағы Ертіс-Қарағанды каналы сияқты өнеркәсіп орындары тасқынды дамыды. Жоғарыда айтылған өнеркәсіп гиганттарының құрылысын жоспарлауда денсаулық сақтау мекемелерін салуды қоса жоспарлауға қол жеткізілді. Мәселен, ПТЗ-да - 1750 келушіге қызмет ететін екі емхана, 120 кереуеттік екі бөлімше, ПАЗ-да - 600 кереуеттік, 1200 келушіге қызмет көрсететін емхана, Химкомбинатта – 730 кереуеттік аурухана, 950 келушіге қызмет көрсететін емхана салынды. Екібастұзда көміршілердің медициналық санитарлық бөлімі, энергетиктердің медициналық санитарлық бөлімі және әйелдер босанатын үй, Ермакта (қазіргі Ақсу) 350 кереуеттік аурухана кешені, емхана пайдалануға берілді. Шідерті кентінде 175 кереуеттік аурухана, 200 келушіге қызмет ететін емхана іске қосылды. Барлық аудан орталықтарында (Павлодар ауданынан басқа) 120-175 кереуеттік аурухана, 250 келушіге лайықталған емхана іске қосылды.

Одан кейінгі жылдарда Павлодарда үш тіс емханасы (1 балалар), Екібастұзда және Ақсуда – 2 емхана салынды. Барлық АОА-да стомотология кабинеттері, ауылдық орталық ауруханаларда – тіс дәргерлері кабинеттері жұмыс істеді. Арнайы мамандандырылған диспансерлердің материалдық-техникалық базаларын жақсарту жөнінде нәтижелі жұмыстар атқарылды. 1972 жылы 200 кереуеттік типтік корпус, 500 келушіге лайықталған емхана пайдалануға берілудің нәтижесінде облыстық туберкулездиспансерін барактардан арылтуға мүмкіндік беріп, кереуеттер саны 500-ге жеткізілді, ал 1983 жылы қосымша бес қабатты корпус салынып, кереуеттер саны 500-ге жетті.

Екібастұзда 90 кереуеттік тубдиспансер салынды. Павлодарда емханасы бар 500 кереуеттік психоневрологиялық диспансер, облсанэпидстанция, 15 дәріхана, медучилище оқушыларына арналған 2 жатақхана, Екібастұз медучилищесінің оқушыларына және Павлодардағы дәрігерлердің біліктілігін жетілдіру факультетінің курсанттарына арналған бір-бір жатақхана, Успен ауданының Константиновка ауылында Павлодар ауданының Ефремовка, Пресновка ауылдарында Краснокутск (қазіргі Ақтоғай) ауданының Коминтерн, Май ауданының Жалтыр, Екібастұз ауданының Төртүй ауылдарында учаскелік ауруханалар салынып, пайдалануға берілді. Соның нәтижесінде медициналық мекемелердің матерниалдық-техникалық базасы нығыйды. Медициналық техникаларды, диагностикаларды, ауруларды емдеуді, жұмсақ және қатты инвентарларды қамтамасыз ету үшін арнайы «Медснаб» қызметі құрылды.

Дәрігерлердің және орта деңгейдегі медициналық қызметкерлердің жетіспеуі күн өткен сайын байқала түсті. Павлодардағы Семей мединстиутының көшпелі қабылдау комиссиясы жергілікті жастардың дәрігерлік мамандық алуына он бес жыл бойы баға жетпес көмек жасады. Орта деңгейлі медицина қызметкерлерін даярлау мақсатында Екібастұзда медбикелер және акушеркалар даярлайтын медициналық училище ашылды. Павлодар медучилищесінде сегіз мамандық (фельдшер, акушер, санфельдшер, тіс дәрігері, провизор, лаборант, медбике) даярланды.

1970 жылдан бастап мамандандырылған көмек түрлерін жақсарту жөнінде жұмыстар жүргізіле бастады. Кардиалогиялық, эндокринологиялық, нефрологиялық, гематологиялық, нейрохирургиялық, жақ-беттік, күйгенді емдеу, жүрек-тамыр бөлімдері мен кабинеттері ашылды. Барлық ірі ауруханаларда анестезиологиялық және реанимациялық бөлімшелер жұмыс істеді. Облыстық ауруханада барокамера, N 1 қалалық ауруханада – «Жасанды бүйрек» бөлімшелері бар. Облыстық тубдиспансерде туберкулез ауруының бар-жоғын анықтау үшін жыл сайын тұрғындарды тексеру жұмысы жүргізілетін бригада қызмет етеді. Бригаданың қарамағында жеті көшпелі флюрография жабдығы бар, олардың жартысы автономды электр жабдығымен жұмыс істейді.

1970 жылы тұрғындардың 80 пайызы тубуркулез ауруы бойынша тексеріліп, 100 пайызына екпе жасалды. Тубуркулезбен ауыратындарға медикаменттік емдеумен қатар оперативті емдеу де табысты жүргізіліп, курорттық емделу үшін жолдамалармен қамтамасыз етілді. Осындай жүргізілген тиянақты жұмыстың нәтижесінде 100 мың тұрғынның 120-сы ауыратыны (1970) 69,5 адамға (1991), осы аурудан қаза болу 34-тен 14,2-ге азайды. Тұрғындар арасында жыл сайын аурудың алдын алу екпе жұмысы жүргізілді. 1970 жылығы 100 мың тұрғынның іш сүзегі ауруымен ауырғандары 10,6 адамнан 2000 жылы – 0,12-ге; вирусті гепотитпен ауырғандар сәйкестігінше - 161,6-дан 32,9-ға; ішек инфекциясымен ауырғандар - 1436,2 адамнан 250-ге; бруцеллезбен ауырғандар – 52,0 - 2,9-ға; қызылшамен ауырғандар – 244,2-ден 0,12-ге түсті. Дифтерия, полиомиелит, туляремия, бөртпе сүзек аурулары мүлде жойылды.

Өткен жылдары бойы С.А.Солдатов, В.В.Рокованов, В.Г.Ваккер, М.Д.Гупалова, Ж.З.Асылханов (облыстық ауруханада); В.А.Акопян, Ә.Қ.Қадыров, И.Р.Ахметжанов, Малгаждаров (тубдиспансерде); М.Н.Теренина, Б.А.Қазыбаев (облыстық тері аурулары диспансерінде); Р.Г.Кутуев, М.К.Сүлейменов, (облонкодиспансерде); С.З.Рабкин, А.И.Талалай, (облпсихдиспансерде), Е.В.Аврамова, Т.М.Асылханов, Л.Д.Тохтарова, С.Б.Иманғазинов (N 1 қалалық ауруханадан); А.Д.Коротков, А.М.Пантюхов, В.Г.Ваганова (N2 қалалық ауруханада); А.Х.Селютина, Т.И.Чугунова, Л.Х.Ақботина (әйелдар босандыру үйінде), А.Д.Антонова, С.И.Батькаева, Г.Н.Сербиненко (балалар ауруханасында); П.Е.Ли, Ю.С.Калинин, Л.А.Перминов, В.В.Другов, Р.Д.Голубчик, А.Қ.Сыздықов, К.З.Сакиев, Т.Б.Баймаханов (санэпид қызметінде); Л.И.Блинов, Н.Б.Рейф, Г.К.Камитова (Павлодар қалақ денсаулық сақтау бөлімінде) және басқалары денсаулық сақтау қызметін қалыптастыруға зор үлес қосты.

Ауылдық денсаулық сақтау жұмысында Г.К.Усманова, В.М.Засухина, С.Д.Шамышева, С.Р.Жұмажанов, Ш.Қ.Кәрібаев, К.Д.Рахметов, С.К.Кенжебаев, Б.И.Момынов, К.С.Ситказинов, М.Мәрденов, К.Ж.Үздембаев, М.К.Қадырбеков, С.И.Шамиев, Екібастұзда Б.М.Авербух, М.М.Тентекбаев, А.Т.Құсайынова, Г.Ж.Әлкебаева, А.И.Юшкина, Ақсуда қалалық аурухананың бас дәрігері Ж.К.Төребаев, стоматолог Н.В.Войцеховская сияқты дәрігер-ұйымдастырушыларды ерекше атап өту орынды.

Дәрігерлік қызметте жүріп, тәжірибеден қол үзбей медицина қызметкерлері ғылыми жұмыстармен шұғылданды, атап айтқанда, 5 дәрігер медицина ғылымдарының докторы, 17 дәрігер медицина ғылымдарының кандидаты атанды. Мәселен, Ә.Х.Мұстафин, Е.А.Бейсембаев, А.К.Қожанова ғылым докторлары, ал Б.Д.Оразғалиев, С.Б.Иманғазинов, С.А.Алтынбеков, Н.М.Садықов, А.Д.Миляев, В.В.Другов және басқалары ғылым кандитаттары дәрежелеріне жетті.

Жиырма дәрігерге «Қазақ ССР-на еңбегі сіңген дәрігер» атақтары берілді. Олар – И.В.Михельсон, Н.И.Кислицина, Ғ.Т.Сұлтанов, К.Н.Петухов, Я.Я.Фрезе, Т.Қ.Қайырбеков, А.Д.Антонова, А.А.Вуколова, Б.М.Авербух, Г.К.Усманова, В.М.Засухина, Л.А.Зенченко, Н.С.Камщук, Г.Г.Аршакян, Б.Каипова, Р.А.Султанова, А.А.Страздин, Н.Г.Пешков, З.Д.Раздорская, В.Е.Кряжок.

Облыстық ауруханаға Ғ.Т.Сұлтановтың есімі берілді. Бас хирург К.Н.Петухов өз кезінде Республикада алғашқылардың бірі болып жүрек ақауымен туған балаларға операция жасауды игеріп, тәжірибеге енгізген. Я.Я.Фрезе – отоларинголог, Ұлы Отан соғысы кезінде Май ауданында дәрігерлік қызмет көрсетті. Май ауданының байырғы тұрғандары арасында зор беделге ие болды, қазақ тілін жетік білді. Май ауданынан облыс орталығына емделуге келгендер алдымен Я.Я.Фрезеге жолығады. Көптеген дәрігерлер, орта деңгейдегі медицина қызметкерлері үкіметтік нагардалармен марапатталды. Кеңес Одағы ыдырағанға дейін облыс медицина мекемелерінің саны, ауруханалар кереуеттерінің саны жағынан Республикада бірінші қатардағылардың бірі болды.

1991 жылғы 1 қаңтарда облыста 220 медициналық мекемелер бар еді, ал 2000 жылы ол мекемелердің саны 165, ауруханалық ұйымдар 101-ден 2000 жылы 45-ке түсті. 1991 жылы он мың тұрғынға 140 кереуеттен болса, 2000 жылы 75,4 кереуеттен тиетін болды. Жалпы ауруханалық 13595 кереует саны 5680-ге төмендеді.

Стомотологиялық және дәріханалық мекемелер толық жеке меншіктің қолында болды.Дәрігерлер мен орта деңгейлі медицина қызметкерлері 1/3-ге азайды. Қайта құру жылдары денсаулық сақтау саласын қаржыландыру жоспардың 70-75 пайызын құрады, 1995 жылдан бастап 2002 жылға дейін жыл сайын 1 млрд. теңге медицина саласына берілмеді. Медицина қызметкерлері 6-8 ай бойы еңбекақыларын ала алмады, аудандарда бір жылға дейін ақша қолға тимеді. Соңғы жылдары еліміздің экономикасы өркендей түсті. Елбасы Н.Назарбаев 2002 жылды «Денсаулық жылы» деп жариялады. Сол жылы алғаш рет еңбекақы қарызы жойылып, сала қызметкерлері еңбекақыларын белгіленген мерзімде алатын болды. Қазір барлық медицина мекемелері күрделі жөндеуден өткізіліп, заманауи медициналық жабдықтаулармен қамтамасыз етілді. Павлодар қаласында диагностикалық орталық салынып, тұрғындарға сапалы медициналық қызмет көрсетілуде.

Денсаулық саласын реформалау 1998 жылы наурыз айында сала жүйесін жетілдіру жөніндегі бірлескен жоспар жасаудан басталды. Денсаулық саласын реформалаудың басым бағыты - алғашқы медициналық-санитарлық қызмет көрстетені медициналық құрылымдарды нығайту және қайта құру, жан басына берілетін көмекке орай қаржы бөлу медициналық қызмет нарығында бәсекелестікке мүмкіндік беру, медициналық ұйымдардың басшыларын тағайындауды конкурс жүйесінде өткізу болды.

Емдеу-аурудың алдын алу мекемелері қаржы бөлу көздері бойынша бөлінді: 1) тікелей бюджеттен қаржыландыру, 2) медициналық кәсіпорын қайта құрылып, облыстық медицнианлық сақтандыру қоры негізіндегі қаржы көзінен қаржыландыру. 1999 жылы қалалық және аудандық денсаулық сақтау бөлімдері құрылды. Мемлкеттік қаражаттарды тиімді пайдалану мақсатында негзігі қызметтері мемелекеттік медициналық мекемелерді қаржыландыру және медициналық қызмет көрсету тарифтерін қалыптастыру мен медициналық қызмет көрстеудің көлемін, сапасын бақылау жасатын медииналық қызмет көрсету департаменті ашылды. Сол кезде облыстық денсаулық сақтау негізінен отбасылық дәрігерлік амбулаториялар (ОДА орыс тіліндегі абревиатурасы СВА) түрінде жұмыс істеді, олардың саны 118 (34 қалалық, 84 ауылдық). Облыстың барлық тұрғындары жан басы бойынша қарыжыландырылған осы ОДА-ға бекітілді. ОДА-ға тіркеу әкімшілік жолымен де жүргізілді. 2001 жылғы мамыр айында ОДА-ға тіркеу ерікті түрде жүргізілді. Осы жылғы 1 маусымнан бастап қалалық ОДА-ны қаржыландыру өз еркімен таңдау нәтижесі бойынша жасалды. 2001 жылығы 1 қаңтардан бастап облыста жартылай-толық қор ұстау енгізідді: барлық ОДА-лар консультативтік-диагностикалық қызмет, сондай-ақ, өз бағыттары бойынша жоспарлы стационарлық көмек төлемін іске асырды (Павлодар қаласындағы ОДА-дан басқасы). Жеңіл аурулардың өзі қымбатқа түсетін стационарлық медициналық қызмет көрсетуге балама болған күндізгі стационарлар 25 қалалық және 61 ауылдық ОДА-ға берілді. Облыста тұрғындарға консультативтік-диагностикалық қызмет көрсету осы қызметке сәйкес 6 емханада (КДП), 18 мамандандырылған диспансерлер бөлімшесі мен ауруханада, 11 консулт.-диагн. бөлімшеде (КДБ) және аудандық ауруханаларда, 3 базалық әйелдер консультациясында, облыстық СПИД орталығында, облыстық иммунологиялық клиникалық орталықта және қалалық балаларды оңалту орталығында жүргізілді. КДП-ларда (КДО) медициналық қызмет көрсету ОДА бағыты бойынша жылдық көлемдегі кепілдік шегінде тегін жасалды, ал қызмет көрсетудің: ОДА-ның жолдамасы болмағанда көрсетілетін қызмет, түрлі медициналық байқаулар (жұмысқа, оқуға қабылдау, жүргізушілік куәлік алу және т.б. ), өнеркәсіп орындарымен, мекемелермен жасалған келісім-шарттар, қымбат бағаланған әдістемелік тексеру түрлері ақылы болды. КДП-нің жасайтын ақылы қызметінің көлемі жалпы көрсетілетін қызметтің 1/3 аспауы тиіс.

Облыс тұрғындарына стационарлық көмек жалпы кереуеттік қоры 5370 кереуеттік 36 ауруханалық ұйымда және 7 диспансерде, соның ішінде: Ғ.Сұлтанов атындағы облыстық аруханада, облыстық балалар ауруханасында, Павлодар қаласының N 1 ауруханасында, Екібастұз қаласының ауруханасында, Ақсу қаласының ауруханасында, Павлодар қаласының инфекциялық ауруханасында, медициналық жедел көмек ауруханасында, 10 туберкулезді емдеу ауруханасында, 9 аудандық ауруханада, 5 ауылдық ауруханада, 2 әйелдер босанатын үйде, аурудың алдын алу және кіріптар науқастануды емдеу жөніндегі орталықта, облыстық оңалту орталығында, облыстық перинатальді орталығында, облыстық туберкулез ауруын емдеу диспансерінде, облыстық онкологиялық диспансерде, облыстық психоневрологиялық диспансерінде, облыстық тері-венерологиялық диспансерінде, Екібастұз қаласының психоневрологиялық диспансерінде, Екібастұз қаласының тері-венерологиялық диспансерінде, Екібастұз қаласының наркологиялық диспансерінде жүргізіледі. Кереуеттермен қамтамсыз ету 10 мың тұрғын адамға 69,1-ден , соның ішінде қалалық жерлерде - 98,2, ауылдық жерлерде - 25,1-ден келеді. Кереуеттік қор үлкендер және балаларға арналаған 44 пішінді кереуетпен қамтамасыз етілді. 43 аурухана ұйымдарының 28-і медициналық кәсіпорын болып саналады және департаменттің клиникалық-шығын топтары бойынша қаржыланды. Сонымен қатар, облыстық, Ақсу, Екібастұз қалаларының медициналық кәсіпорындары және аудандық ауруханалар емделген аурулар үшін жан басына бөлінген қаржы есебінен төлем алады. Базалық тарифтің (7500 теңге) жетіспеуі ескеріліп, стационарларда ауруларға дәрі алу қаржысына қосымша төлеу енгізіген, бұл қаржылар өмірлік маңызды, қымбат әдістемелік тексерулер тізіміне енгізілмеген. Медициналық кәсіпорындар көлемі 5 пайыздан аспайтын деңгейде ақылы қызмет көрсете алады. Облыс тұрғындарына қалаларда 3 жедел жәрдем көрсету станциясы және аудан орталықтарындағы және аудандар мен кенттердегі, ауылдардағы учаскелік ауруханалардың құрамындағы 11 жедел жәрдем бөлімшелері шұғыл көмек береді. Облыстың емдеу-аурудың алдын алу ұйымдарының диагностикалық базаларында: 113 клиникалық-диагностикалық лаборатория, рентгенологиялық кабинет, 23 флюорогарфиялық қондырғы, 53 функциональді диагностикалық кабинет, 23 ультра дыбыстық диагностикалық кабинет бар. 2002 жылы елбасы Н.Назарбаев заманауи жабдықтаулармен жабдықталған Диагностикалық орталықтың салтанатты ашылуына қатысты. Облыстық ауруханада ДНК деңгейінде жұқпалы ауруларға диагностика жасайтын полимеразды-ұласпалы реакциялы лаборатория және «Cobas mira» иммуноферментті (организмде химиялық реакцияға қатысатын күрделі органикалық заттар) анализатор жұмыс істейді. Павлодар қаласындағы N 1 қалалалық ауруханада «Жасанды бүйрек аппараты», «Фрезениус» фирмасының қондырғыларымен толық ауыстырылды, «Aloca» фирмасының заманауи ультра дыбысты сканарі, «Rentax» эндоскопиялық жабдықтаулардың кешені, кардиомониторлар сатып алынды.

2000 жылы облыстағы барлық туберкулез ауруын емдейтін мекемелердің бәрі бинокулярлі микраскоптармен қамтамасыз етілді. СПИД орталық және қан орталығы жаңа иммуноферментті (организмде химиялық реакцияға қатысатын күрделі органикалық заттар) анализатормен жабдықталды. Ауданның ауыл тұрғындарына қазір: 9 аудандық аурухана, бір аудандық консультативті-диагностикалық емхана, 8 туберкулезді емдеу ауруханасы және 5 ауылдық учаскелік аурухана медициналық қызмет көрсетеді, оларда 780 кереуеттік орын бар. Ауыл тұрғындарын кереуеттік орындармен қамтамасыз ету 10 мың тұрғынға 25,1 кереует орыннан келеді. Аудандық ауруханаларда стационарлық көмек 5-6 профиль бойынша жасалады. Ауыл тұрғындарына алғашқы санитарлық көмекті 84 ауылдық отбасылық дәрігерлер амбулаториясы (АОДА), 87 фельдшерлік-акушерлік пункттер (ФАП), 136 фельдшерлік пункт (ФП) және 51 медицина қызметкерлері жеке емдеу бөлмесіз қызмет көрсетеді. Ауылдық медицина ұйымдарының диагностикалық базасында 55 клиникалық лаборатория, 23 электрокардиография кабинеті, 7 ультра дыбысты диагностика кабинеті, 2 эндоскопиялық зерттеу кабинеті бар. Барлық аудандарда емдеу-аурудың алдын алу ұйымдарынан басқа санитарлық-эпидемиологиялық станция, көпшілігі аудан орталығында және шеткі ауылдарда орналасқан мемлекеттік емес 34 дәріхана жұмыс істейді. Денсаулық сақтау саласында мемлекеттік секторлармен қатар жеке меншіктік медицалық қызмет те дами түсті. 2001 жылғы 1 қазанда облыста 151 субъект жеке меншіктік медициналық қызмет көрсетілді, олардың ішінде 101 заңды тұлға және 50 жеке тұлға бар. Мемлекеттік емес медициналық ұйымдардың желісі 1998 жылмен салыстырғанда 1,7 есе көбейді. Амбулаториялық емхана ұйымдарының саны 24-тен 48-ге дейін, оның ішінде ОДА – 3-тен 15-ке дейін, жеке меншік стационарлар 9-дан 21-ге дейін, олардағы кереуеттік орындар саны 150-ден 230-ға дейін көбейді. Жеке меншікті медициналық құрылымдардың саны 410 өсіп, ал оларда жұмыс істейтін дәрігерлердің саны 560 адам болды. Медициналық кадрлер. Облыста 2610 дәрігер және 5629 орта деңгейдегі медицина қызметкер, оның ішінде Денсаулық сақтау министрлігінің жүйесінде 2012 дәрігер және 4680 орта деңгейдегі медицина қызметкер, басқа ведомстволарда 188 дәрігер және 389 орта деңгейдегі медицина қызметкер, жеке меншіктік құрылымдарда 410 дәрігер, 550 орта деңгейдегі медицина қызметкер жұмыс істейді. 10 мың тұрғынға 33,6 дәрігерден, 72,4 орта деңгейдегі медицина қызметкерден келеді. Дәрігерлердің 47 пайызы, ал орта деңгейдегі медицина қызметкерлерінің 25 пайызы шеберлігі жоғары категорияға ие болған, 8 дәрігер медицина ғылымдарының кандидаты атағын алған. Соңғы жылдары облыста психиатрия, онкология, фтизатрия, неонатология мамандықтары бойынша дәрігерлердің мамандығын жетілдіру жөніндегі көшпелі циклдар ұйымдастырылуда. Жыл сайын 500 дәрігер және 800 орта деңгейдегі медицина қызметкер білімдерін жетілдіреді. «Иммунопрофилактика» үкіметтік бағдарламаның енгізілуіне орай 1995-97 жылдарды дифтерия мен, полиомиелитке қарсы тұру иммунизациясын, вакциянациялауды бір орталықтан қамтамасыз ету күндерінде 98-99 пайыз екпемен қамтуға жетіп, поиомиелит, дифтерия, сіреспе ауруларын болдырмауға, қызылша, көкжөтел эпидопаротит (жұқпалы құлақ түбі бездерінң қабынуы) ауруларын бірлі-жарымға дейін азайтуға қол жеткізілді. Іш сүзек аурының ошақтарын жою жөніндегі мақсатты жұмыстардың нәтижесінде оны Май, Ақтоғай аудандарында және Ақсу қаласының ауылдарында мүлдем жою мүмкіндігі туды. Елді мекендерде әлеуметтік-экономикалық жағдайлардың төмендеуіне, ретсіз, кездейсоқ рыноктық сауданың дамуына, су құбырларының орталық жүйелерінің бұзылуына байланысты ішек инфекциясы және сальмоннелез ауруларының тіркелуінің жоғары деңгейі орын алды.

Шешілуі аса маңызды мәселелердің бірі тұрғындарды ауыз суымен қамтамасыз ету. Соңғы 5 жыл ішінде ГОСТ-қа сәйкес келмейтін ауылдардағы 30 су құбыры жабылды, олардың іс жүзінде қолданылуы тоқтатылды. Мына берілген таблица 2000 жылы тумалардың көбейіп, өлім көрсеткіштерінің тұрақтануы, біздің табиғи өсуімізді айғақтайды. Осы жылы бөбектердің шетінеуінің төмендеу көрсеткіші байқалды. 2001жылғы 9 ай ішінде бұл көрсеткіш 1000 туған балаға 24,2 нәрестеден келіп, өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 1,5 пайызға төмендеді. Туберкулезбен ауырғандар соңғы 5 жылда үш есе өсті. 2000 жылы бұл аурумен ауырғандар 100 мың тұрғынға 201,1 адамнан келді. Сол жылғы 10 айда туберкулезбен ауыратындардың саны 3 пайызға төмендеп, 100 000 адамға 160,9 адамнан келді. Туберкулезбен ауырғандар арасында өлім 9,3 пайызға азайды.

Бұл ретте туберкулезбен ауырғандарды емдеу мен диагноситка жасауда, туберкулез мекемелерін қаржыландыруда, әсіресе, дәрімен және тағаммен қамтамасыз етуде DOTS стратегиясын енгізудің, білікті тактикасын игерудің пайдасы зор болды.

Сілтемелер

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Мұрағатталған 19 маусымның 2008 жылы.