Паоло Веронезе

Па́оло Вероне́зе (итал. Paolo Veronese), туған кездегі аты Па́оло Калья́ри (итал. Paolo Cagliari; 1528, Верона — 1588 ж. 19 сəуір, Венеция) — венециандық мектептің көркемсуретшілердің бірі, оның аты туған жерінің атымен аталған, мүсінші Габриель Калиаридің ұлы, Антонио Бадиленің тəлімгері.

Паоло Веронезе
итал. Paolo Veronese
Автопортрет
Туған күні	1528 (1528)
Туған жері	Верона
Қайтыс болған күні	19.4.1588.
Қайтыс болған жері	Венеция
Азаматтығы	Италия
Ықпал етті	Антонио Бадиле
Ықпалы әсер етті	Баттиста д’Анджело, Баттиста Дзелотти, Паоло Фаринати

Оның еңбектерінде жұмсақ түстердің қолданылуы верондық мектептің сəйкес ерекшеліктерін көрсетсе, көркем бейнелерді салудағы еркіндік рафаэль мектебінің сəйкес ерекшеліктерін көрсетеді. Оның дарыны жайлы мəліметтің тез таралуының нəтижесінде Веронезе 28 жасында Венециядағы Қасиетті Себастиан шіркеуін безендіруге шақырылады. Оның жұмысына тəнті болған шіркеу қызметкерлері Веронезені осыдан кейін бірнеше рет шақырып алып, шіркеуде өңдеу жұмыстарын жүргізген. Қаза тапқаннан кейін архитектордың денесі осы шіркеуге қойылды. Оның шіркеудегі жұмыстары верон мектебіне сəйкес суреттердің жеңілдігі мен түстердің жұмсақтығымен ерекшеленеді.

Өзінің евангелиелік қойылымдар суреттерінде Веронезе Інжілдегі жəне сол кезеңдегі оқиғаларды біріктіре білді: венециялық стильде безендірілген бөлмеде суретшінің құрдастары шарап ішіп, тойлап отырады. Бұл суреттерінде сол кезең тойларының ең жарқын жақтары ашылады; рахатқа деген қызығушылық пен əдемілікке деген сүйіспеншілік жеңіл танылады.

"Лепанто" жанындағы шайқас - Веронезенің бейнелерге толы, орасан зор аймақты алатын суреті

Мазер вилласының фрескасындағы суреттердің жеңілдігі мен түстердің балғындығы оның импрессионист екендігін көрсетеді. Рухани сюжеттерге деген қызығушылық бірде суретшінің артына инквизицияның түсуіне алып келді: 1573 жылы инквизиция соты оны кінəлайды, кейінірек ол ақталып шығып, өз суреттеріндегі бірнеше образды алып тастауға мəжбүр болады.

Оның діни тақырыптарға салған суреттері:

• Қасиетті Екатеринаның некелесуі (орыс. Обручение св. Екатерины)
• Қасиетті Юстинаның қиналуы (орыс. Мучение св. Юстины)
• Қасиетті Георгий (орыс. Святой Георгий)
• Кресттен түсіру (орыс. Снятие с креста)
• Мысырға сапар кезіндегі демалыс (орыс. Отдохновение на пути в Египет)

Мазер вилласындағы фрескалар

Оның ақсүйектер тақырыбына салған суреттері:

• Дарий əулеті (орыс. Семейство Дария)
• Еуропаның ұрлануы (орыс. Похищение Европы)
• Концерт
• Юпитер
• Марс пен Венера

Веронезе шығармашылығының орта кезеңінде салынған суреттерінің барлығында сенімді жəне көрікті бейнелер олардың негізгі мағынасы мен ойының тереңдігі жəне түс байлығымен байланысып жатады. Портреттер салушы ретінде Паоло Веронезе (Маркантонио Барбари, Даниель Барбаро, жауынгер, Капелло əулетінен шыққан сенатор, Джованни Барбаригоның портреттері) сурет салу əдебімен Тинтореттоға жақындайды, бірақ сонда да қайталанбас болып қала береді.

Сонымен қатар, оның бізге дейін жетпеген безендіру жұмыстарын да айта кеткен жөн. Бұл жұмыстар архитектуралық мақсаттарға деген бейімділігімен қатар, ойының батылдығы, орындау бостандығы жəне түстер байлығымен ерекшеленеді. Əсіресе, Мазардағы Барбаро вилласындағы фрескалар, Тиена вилласындағы фрескалар, Маньядола қамалындағы фрескалар жəне Венециядағы дождар сарайындағы фрескалар осындай ерекшеліктерге ие. Дождар сарайындағы еңбектері қазіргі кездерде басқа орындарға көшірілген. Олардың ең үздіктері - Үлкен Кеңес Залында:

• «Лепантодағы шайқас» (орыс. «Битва при Лепанто») — Веронезенің ең ірі əрі бейнелерге толы суреті
• Кьоджада генуэзцалықтармен болған шайқастан дож Андреа Контаринидің қайтып келуі
• Скутариді Антоний Лореданоның қорғауы

1566 жылы Веронезе өзінің ұстазы Антонио Бадиленің қызына үйленеді. Жұмысының тоқтаусыз ритмінде, құрмет пен мадаққа толы ортада Веронезе 1588 жылы 19 сəуірде дүниеден өтті.

Оның өлімінен кейін ұлдары Карлетто, Габриеле мен Бенедетто қауымдастық құрып, өз шеберханасынан «Павл мұрагерлері» деген қолтаңбамен суреттерін жариялап тұрды; алайда, олар əкесің талантын өз бойларына сіңіре алмаған болатын. Сондықтан, ұлы суретшінің аты жазылған төменгі сападағы суреттер бүкіл əлемге таралып кетті.

Оның шəкірттері мен ізбасарларының қатарында Баттист д’Анджело, Баттист Дзелотти жəне Даоло Фаричати секілді суретшілер бар.

Танымал еңбектері

• «Галилей Канындағы некелесу» (орыс. «Брак в Кане Галилейской») — 1562 жылы.
• «Левийдің үйіндегі той» (орыс. «Пир в доме Левия»)— 1573 жылы.

Әдебиеттер

• Калиари // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Дзорци Р. Паоло Веронезе // Юный художник. — 1988. — № 12. — С. 8-12.