Парамагниттік

Парамагниттік, парамагнетизм (грек. para — қасында, жанында, сыртында және магнетизм) — сыртқы магнит өрісіне орналастырылған кейбір денелердің сол өріс бағыты бойынша магниттелу (магниттік моментке ие болу) қасиеті. Парамагниттік дене (парамагнетик) ішінде пайда болған магниттеушілік (J) сыртқы өрістің әсерін күшейтеді. Сондықтан парамагниттік денелер магнит полюсіне тартылады (“Парамагниттік” атауы осыдан шыққан), ал диамагнетик денелер кейін тебіледі. Бұл жағынан парамагниттік диамагниттікке кері құбылыс болып табылады. Парамагнетиктерге тән өріс бойынша магниттелу қасиеті ферромагнетиктер мен антиферромагнетиктерде (қара Ферромагнетизм) де байқалады. Бірақ сыртқы өріс жоқ кезінде (Н=0) парамагнетиктердің магниттелуі нөлге тең және олардың магниттік құрылымы болмайды. Ал ферро- және антиферромагнетиктердің магниттік құрылымы Н=0 болғанда да сақталады. “Парамагниттік” терминін ағылшын физигі М.Фарадей (1791 — 1867) енгізген (1845). Ол барлық заттарды (ферромагнетиктерден басқа) диа- және парамагнетиктерге бөлген. Парамагниттік — құрамындағы бөлшектердің (атомдардың, молекулалардың, иондардың, атом ядроларының) меншікті магниттік моменті болатын заттарда байқалады. Бірақ сыртқы өріс жоқ кезде бұл моменттер бейберекет бағдарланады. Сондықтан J=0. Ал сыртқы өріс әсер еткен кезде парамагниттік зат атомдарының магниттік моменті негізінен өріс бойынша бағдарланады. Өріс кернеулігінің артуына байланысты парамагнетиктердің магниттелуі J=xН заңы бойынша өседі, мұндағы x — заттың бір моліндегі магниттік алғырлық. Парамагнетиктердің магн. алғырлығы әрқашанда оң шама болады және ол 10^-5 — 10^-3 аралығында жатады. Егер өріс өте күшті болса, онда парамагниттік бөлшектердің магниттік моменті тек өріс бойынша бағдарланады, яғни қанығу дәрежесіне жетеді. Өріс кернеулігі өзгермей, парамагнетиктің температурасы (Т) артқан сайын, зат құрамындағы бөлшектердің жылулық қозғалысының бейберекет бағдарлануы артып, магниттік алғырлығы Кюри заңы бойынша кемиді: x=С|Т, мұндағы С — зат табиғатына байланысты анықталатын Кюри тұрақтысы. Кюри заңынан ауытқу негізінен бөлшектердің өзара әсеріне (кристалдық өрістің ықпалына) байланысты болады. Әр түрлі заттардың Парамагниттігін, сондай-ақ парамагниттік резонансты (парамагнетиктердің электро-магниттік өріс энергиясын резонанстық жұтуын) зерттеу жеке атомдардың, иондардың, молекулалардың, ядролардың магниттік моментін анықтауға, күрделі молекулалар мен молекулалық кешендердің құрылысын айқындауға, сонымен қатар техникада қолданылатын материалдарға өте дәл құрылымдық талдау жүргізуге мүмкіндік береді. Физикада парамагниттік заттар өте төмен температура (1К-нен төмен) алу үшін қолданылады.