Пародия

Пародия (көне грекше: παρῳδία - керісінше қайталанған өлең) — белгілі бір шығарманы немесе оның авторын, әдеби ағымды, тұтас бір жанрды соған еліктей сынап-сықақайтын әдебиет, театр, музыка және эстрада жанры. Пародия сын объектісіне, мақсатына қарай юморлық және сатиралық болады. Юморлық пародия жеңіл әзілді, достық әуенде болса, сатиралық пародияның үн, үкімі қатал болады. Қазақ әдебиетінде пародия нышандары халық ақындары шығармасынан, ақындар айтысынан байқалады. Театрда, циркте және эстрадада пародия міндетті түрде пародияланып отырған затты танытуды көздейді. Опералық пародиялар да (Дж. Гейдің "Қайыршылар операсы", т.б.) жазылды. Бұрынғы кеңес эстрадасында пародия жанрын А.И. Райкин, С.В. Образцов, Г.М. Дудник, Е.А. Арнольдова, т.б. орындады. Пародия фильмдер де ("Лимонадты Джо", 1964, Чехословакия, т.б.) түсірілді. Қазақ эстрадасына Қазақ телевизиясының "Тамаша", сондай-ақ, "Бауыржан шоудың" эстрад.-муз. бағдарламасында пародия жиі орындалады. Бұл салада Қ.Сұлтанбаев, Т.Жаманұлов, М.Нұрекеев, Л.Кәденова, т.б. эстрада сахнасында өнер көрсетті.

Көбінесе бірнеше сөйлемді, тармақты, жеке сөздерді теріп алып, іліп әкетіп, сырттай ұқсастық сақтағандай болып, сол айтылған пікірлерді бұрмалап, қалайда бір жаңсақтық, үйлесімсіздік тауып, әншейінде көзге түсе бермейтін кемшілігін бадырайтып көрсетуді мақсат етеді. Ал көлемді шығарма болса түпнұсқаның оқиға желісіне еліктегендей, баяндау мәнерін өзінше қайталағандай болып отырып, сол үлгі ретінде алынған әдеби нұсқаның мінін ашып көрсетуге тырысады. Мысалы, Пушкиннің "Лукреция" поэмасы, Шекспирдің белгілі шығармасына еліктеу түрінде жазылған, және оның сюжеттік мазмұнының жаңа заманға үйлеспейтін басқа жағдайда әдебиетке, жаңаша көзқарас тұрғысынан оғаш, сәтсіз болып көрінетін жақтарын айқын аңғартады.