Портал:Норвегия/Таңдаулы мақала

Фьорд, фиорд ( норв. fjord) — жағалаулары биік, тік құз, ені тар әрі терең, ұзына бойы созылған теңіз шығанағы. Өзен аңғары немесе тектоникалық жарылымды мұздық жарып кеңейткеннен кейін теңіз суы басуынан пайда болады. Тереңдігі 1000 м-ден асады, ұзындығы 200 км-ге дейін барады (Норвегиядағы Сочне-фьордтың ұзындығы 204 км, ені 1,5 — 6 км, тереңдігі 1245 м). Кіре берісін теңізден су асты шоңғалы бөліп тұрады. Шоңғал мореналардан немесе түпкі жыныстардан тұрады. Ф. Солт. жартышардың да, Оңт. жарты шардың да плейстоцен мұз басуына ұшыраған немесе қазіргі мұздықтар таралған биік ендіктеріне тән. Солт. жартышарда Норвегия, Гренландия, Шпицберген, Жаңа Жер, Таймырде кездеседі.