Портал:Тибет

Үлгі:Index box

Портал

Жақсы мақалалар

Жоба

Жоба талқылауы

Жоба қатысушылары

ПОРТАЛ:ТИБЕТ

Тибе́т (қыт. 西藏, Сицзан, тиб. བོད་, Вайли: bod, айтылуы (лхаса диалекті): бё) —Тибет таулы өлкесінде орналасқан Орталық Азия аумағы.

Әр түрлі тарихи дәуір кезеңінде Тибет тәуелсіз, не Моңғол Империясында, Цин Империясында тәуелділікте болған мемлекет.

1950 жылы Чамдодағы жеңістен кейін Тибет Қытайдың қол астына енеді.

1960 жылы Халықаралық Заңгерлер Комиссисы өзінің баядамасында діни топ ретінде тибеттіктерді жоя жіберу үшін Тибетте геноцид актісінің болғандығын хабарлады.

Қазіргі уақытта қытай өкіметінің бұл әрекетін Далай-лама мәдени геноцид деп қарастырады. Қытай үкіметі жауап ретінде 1959 жылдан кейін Тибетте құлдық жойылып, сауаттылық ашылды және халықтың өмір сүру деңгейі көтерілді деген айғақ келтіреді.

Тибеттің территориясы дәстүрлі түрде У-Цанг, Кам және Амдо провинцияларына бөлінеді. Алайда бүгінгі күндері Тибет автономдық ауданының территориясына тек қана У-Цанг провинциясы және Кам провинциясының батыс бөлігі кіреді. Ал Каманың қалған бөлігі және Амдо өңірі Юньнань, Сычуань, Цинхай және Ганьсу провинциялары арасында бөлініп алынған.

Лхаса — Тибеттің тарихи астанасы және Тибет автономды ауданының әкімшілік орталығы.

Өңдеу

Тартымды мақала

Тибет таулы қыраты, Цинхай-Сикан-Тибет таулы қыраты – Жер шарындағы ең биік және аумақты таулы қырат. Орталық Азия, Қытай жерінде. Oңтүстігінде Гималай, солтүстігінде Кунлунь, батысында Памир және Гиндукуш, Қарақорым, шығысында Сино-Тибет тау жүйелерімен шектеледі. Жер аумағы 2 млн. км². Орташа биіктігі 4000 – 5000 м, көптеген жоталардың биіктігі 6000 – 7000 м-ге жетеді. Негізінен құмтас, әктас, сазды тақтатас, гранит, гнейстен түзілген. Т. т. қ. солтүстік жағы герцин, орта бөлігі мезозой (Тынық мұхит қатпарлығы), оңтүстік Aльпі қатпарлығы кезінде жаралған. Альпі тау жаралу кезеңінде Т. т. қ. жаппай қуатты көтерілуге ұшырады. Тау жаралу қозғалысының мұнда әлі де тоқталмағандығына көпшілік бөлігінің сейсмикалық ауданға жататындығы және термальдық бұлақтардың көп болуы дәлел бола алады. Солтүстік Кайлас және Ньенчен-Тангла жоталарына дейін эрозияға ұшырамаған, ішкі ағын жоқтың қасы. Оңтүстікгіне қарай Гандисышань және Гималай жоталарының аралығында тауаралық тектоникалық ойысқа сай кең ойпаң орналасқан. Бұл бөлікпен Инд және Цангпо (Брахмапутра) өзендері ағып өтеді.

Өңдеу | Мұрағат