Радиохабар сигналдарын қабылдауға арналған антенналар

Радиохабар сигналдарын қабылдауға арналған антенналар. Таратқыш радиостанциялардың қуаты және радиоқабылдағыштардың қабылдау мүмкіндігі айтарлықтай болмаған, радиохабар таратудың алғашқы кезінде, ұзын (ДВ), орташа (СВ), және қысқа (КВ) толқын диапазондарындағы қабылдағыш антенналар ретінде жер бетінде немесе ғимараттардың қаңылтыр шатырларының үстінде көлденең керілген ұзын сым темір пайдаланылады, мұның радиоқабылдағышқа жалғасатын төмен қарай тартылған сымы болады.

Сурет:Радиохабар.jpg

1 - Сурет

Сыртқа керілетін өлшемдері ұзын сым болып келетін антенналар тек ауылдық жерлерде ғана пайдаланылады; қалаларда шатыр үстіне сыртқы жеке қабылдау антенналарын орнатуға заң жүзінде тыйым салынған. Қазіргі кездегі радиоқабылдағыштардың көпшілігінде ұзын толқын (ДВ), орташа толқын (СВ) және қысқа толқын (КВ) диапазондарында қабылдау үшін магниттік (ферриттік) антенналар деп аталатын, оқшауланған сымдар оралған феррит стержень қарындаштың үлкендігіндей) орнатылған. Бұл антенналардың бағытталу әсері күштірек: ол феррит стерженнің ұзына бойына сәйкес келетін бағытта өте нашар қабылдайды, ал мұның осіне перпендикуляр бағытта нашар жұмыс істейді.

Магниттік антеннаның ең шығар ұшындағы сигналдық кернеуі онша үлкен емес, бірақ та оның жақсы бағытталуы себепті пайдалы сигнал кернеуінін бөгеуілдік сигнал кернеуіне қатынасы көп жағдайда сым антенналарға қарағанда үлкен болады. Транзисторлы қабылдағыштардың (бұған қоса қол телевизорлардың да) көпшілігі телескопты антенналармен жабдықталған.

Ол ұзындықтары бірдей, жиналып-ұзартылатын металл түтіктер түрінде жасалған. Түтіктер бір-бірінің ішіне электрлік контакт жасайтындай кедергімен сұғылады. Мұңдай антенна сымның кесіндісі болып табылады, жылжымалы жеке бөліктер жүйесінің болуы оны радиостанцияға дәлден үйлестіру кезінде ұзындығын өзгертуге және жұмыс істемей тұрған кезде (алып жүрген кезде, сақтауға қойған кезде т. б.) ұясына жинақтап қоюға мүмкіндік береді.

Ауылдық жер үшін Г әрпі тәрізді антенна (2-сурет) өте қолайлы, ол тіреуіш сырықтың белгілі бір биіктігінде сигналдық жеткілікті дәрежеде кез келген бағыттан жақсы қабылдай алады. Антеннаның ұзындығы 15—30 метр көлденең сымы жер бетінен биікте немесе көрші екі үйдің шатырларына орнатылған биік екі сырықтың аралығына керіледі.

Антеннаның көлденең бөлігі мен төмен орналасқан бөлігі (ұзындығы 15 м шамасында) диаметрі 1,5—2,3 мм болатын антенна сымынан жасалады. Диаметрі 1,5—4 мм аралығындағы кез келген мыс немесе екі металл қоспасынан жасалған сымдарды (жалаңаш немесе изоляцияланған) пайдалануға да болады. Темір (болат) сымдар да бұл мақсат үшін жарайды, бірақ мұндай антен-налар пайдалы сигналдық кернеуін аз мөлшерде береді. Антеннаның көлденең бөлігінің ұштары жұмыр немесе төртқырланып келген изоляторлармен оқшауланады.

Сурет:Радиохабар (2).jpg

2 - Сурет

Мұндай изолятор табылмағанда, мысалы, кәдімгі фарфор роликтерді пайдалануға болады. Антеннаның үйге кіретін сымы шатырлан 1,5—2 м сыртқары етуі керек, бұл үшін басында изоляциясы бар тіреуіш-кергі қолданылады. Антеннаның көлденең бөлігінің ұштарын өсіп тұрған ағаштың діңіне бекіткенде, жел соққан кезде ағаш тербелісінен сымның үзіліп кетпеуін және тым салбырап тұрмауын қарастырған жөн. Сымның бір ұшына шығыршық арқылы керіл тұратын салмақты зат байлауға болады. Антеннадан төмен тартылған сымды терезе кәсетін тесу арқылы бөлмеге енгізеді.

Сымпың тесіктен өткізілген жеріне фарфордан жасалған немесе резина түтік кигізіп оқшаулау қажет. Төменге тартылатын сым бөлме ішінде тұтқалы ажыратқышқа жалғанады, ол найзағай жарқылдаған кезде антеннапы жермен қосу ролін атқарады. Найзағай боларлық алдында қабылдауды доғарған жөн, ангеннаны жермен қосу керек және радиоқабылдағыштарда антеннадан ажыратып жермен қосып қойған жөн. Үйдің сыртылда, антенна сымы бөлмеге енер тұсқа таяу жердей найзағай тартқыш орнату ұсынылады (4-сурет).

Қазіргі кездегі радиоқабылдағыштар, әдетте, жермен қосуды қажет етпейді. Бірақ та ауылдық жерде сыртқы антеннаны пайдаланғанда, найзағайдан сақтану үшін жермен қосуды пайдалану керек. Мұндай жермен қосудың бір тәсілі көрсетілген. Жермен қосқыш жасау үшін диаметрі 5 ем-ге дейін жететін, ұзындығы 3 м шамасында болат құбырды пайдалануға болады.

Құбырдың орнына болаттың кез келген түрін пайдалануға бола береді. Егер топырақтың электрлік меншікті кедергісі үлкен болса (құм, құмдауыт топырақ), онда Жермен қосқыш екеу болады, бұлар бір-бірінен 5—6 м қашықтықга орналастырылады. Топырақ аса құрғақ, құмдауыт және тастақты жерде немесе жер асты суы тереңде болса, бұл жерге жасанды түрде өңдеу жүргізіп (мысалы, тұз себіледі), оның өткізгіштігі жоғарылатылады.

Жерге қағылатын темірге сым дәнекер ленедінемесе электрлік пісіру арқылы жалғастырылады. Дәнекерленген тұсқа ас-фальтті лак жағылады. Жермен қосуға диаметрі 4—5 мм болат сымды пайдалану керек. Ультрақысқа толқын (УКВ) диапазонында қабылдауға арналған антенналар.

Ультрақысқа толқын диапазонындағы радиохабар сигналдарын қабылдауға арналған антенналардың арнайы түрлері жасалмаған және өнеркәсіп оны шығармайды (1982). Стереофонды радиохабарлар программасы таратыла бастағанға дейінгі кезеңде монофонды хабарлар телевизияда пайдаланылатын қарапайым антенналардың бәрімен дерлік (мысалы, ТАЙ-12) жақсы санамен қабылданын келді.

Стереофонды радиохабарларды қабылдау үшін бөгеуілден жақсы қорғалған бірқалыпты жиіліктік сипаттамасы бар антенналар қажет. Бұл талаптарды ТКҚЖ антенналары, сонымен бірге жеке қабылдау антеннасы ИТА-12 («Волна») және УКВ диаиазонына арналған «толқын каналы» антеннасы қанағаттандыра алады.