Рейкьявик

Рейкьявик (исл. Reykjavík, тура аудармасында беретін мағынасы «Түтінді мүйіс») — Исландияның астанасы, ірі қаласы және қуымы. Халқы — 119,108 тұрғын (2011), ал қалаға сапарға келушілермен бірге алсақ —елдің барлық тұрғындарын алғанда 65 % құрайтын 200 000 шамасында. (316 000). Бұл – әлемнің ең солтүстігінде жатқан астана.

Қала
Рейкьявик
исл. Reykjavík, Reykjavíkurborg
Ту Логотипі
Әкімшілігі
Ел	ИсландияИсландия
Статусы	Астана
Басшысы	Дагур Эгертссон
Тарихы мен географиясы
Координаттары	64°09′ с. е. 21°53′ б. б.64.150° с. е. 21.883° б. б. / 64.150; -21.883
Жер аумағы	274,5 км²
Орталығының биiктігі	8 м
Климаты	субарктикалық теңіздік
Уақыт белдеуі	UTC+0
Тұрғындары
Тұрғыны	129 840 адам (2018)
Ресми тілі	исланд
Сандық идентификаторлары
Телефон коды	+354
Пошта индекстері	101—155
rvk.is  (исланд) (поляк) (ағыл.)
Рейкьявик
Рейкьявик шекарасы

Тарихы

Исландияға норвегтер, мен кельттер иммигранттарымен 9 ғасырдың аяғы мен 10 ғасырдың басында орналастырылды. Ортағасырлық «Исландияға ел қоыстандыру кітабымен » келісе отырып, алғашқы исландиялық қоныстанушы 874 жылы қазіргі Рейкьявик орналасқан орындағы жартылай аралда өзінің фермасын тұрғызған болатын. Жер Ыстық қайнарлардан көтерілген ыстық будан қоныстанушыларға үлкен әсер тудыруынан, жер Reykjavík («Түтінді мүйіс») деп аталды.

1262 жылы аралда норвежск королдігінің үкіметі орнағаннан кейін Рейкьявик алымдар мен салықты жинаудың орталығы болды, сол сияқты Норвегия, Англия, Ганзамен сауда-саттық орнатудағы аса маңызды орын болып қалыптасты. Оның әкімшілік және сауда-экономикалық маңызы 1395 жылдан Исландия Данияның қоластына алынғаннан кейін күшіне енеді. 1627 жылы Рейкьявик голландиялық сатқын бербер теңіз қарақшыларының Мурад Рейстің кішісі Ян Янсон ван Харлемнің голландиялық сатқынның алып келуімен әбден ойсырады.

Көптеген ғасыр өткеннен кейін XVIII ғасырдың орта кезінде кішкене қалашық Рейкьявик фермасының жанынан Рейкьявикте жүн шеберханасы өзінің іскерлігімен исландия экономикасының модернизациясы бойынша негізін қалаған корольдік қазынашы «Рейкьявик әкесі» ретінде танымал Скули Магнуссону (Skuli Magnusson) арқасында көтеріле бастады. Қала мәртебесін Рейкьявик 1786 жылы 18 тамызда алды.

Исландиялық парламент альтинг (Alþingi) ең алғаш рет 930 жылы Исландияның оңтүстік-батысындағы Полях тингада (Тингвеллир) жиналды.

1798 жылы альтинг тойланды, бірақ 1845 жылы елдің үкіметі мен әкімшілігі орналасқан Рейкьявикте қайта құрылды. Исландия өзін-өзі басқаруға қол жеткізгенде, кейін Даниядан тәуелсіздігін алғанда, Рейкьявик мемлекеттің астанасы болды.

XX ғасырда экономикалық өрлеудің жетілдірілуімен Рейкьявик те өсті, алайда қарқындырақ дамуды ол XX ғасырдың аяғында алды.

Географиясы

Географиялық жағдайы

Рейкьявик аралдың оңтүстік –батыс бөлігінде Сельтьяднарнес жартылай аралында орналасқан. Қала тектоникалық плиталардың шөгуі зонаында орналасқан, сондықтан да мұнда кішірек жер сілкіністері тән болып келеді. Рейкьявик арқылы Эллида өзені ағып отеді. Онда кеме жүрмегенімен балыққа бай. Қала поляр шеңберіне жақын болғандықтан, оған жазда полярлы күн сипаты жақын және қыста жарық күн (4 сағаттық) өте қысқа болып келеді.

Климаты

Қыс мезгіліндегі Рейкьявик

Рейкьявик Атлантиканың солтүстігінде орналасуына қарамастан дәл осындай ендікте орналасқан басқа да жерлерге қарағанда, қаладағы климат біршама қолайлы. Қысқы орташа температурасын Нью-Йорк температурасымен салыстыруға болады. Қыста Исландияның астанасында температура −10 °C төмен түсуі сирек. Бұның барлығы Гольфстрим жылы суының әсері. Климаты – теңіздік субарктикалық, қысы – Ирмингер жылы ағысының әсерімен жылымықты жұмсақ(қаңтардағы орташа температура: 0,4 °C), жазы –қоңырсалқын. (шілдедегі орташа температура11—12 °C). Жауын-шашыны – жылына 800м. Қыста шығанақтағы су қатпайды. Ауа райы жиі өзгеріп тұрады.