Роберт Капа

Роберт Капа(шын есімі Андре Фридман 22 қазан 1913 ж., Будапешт- 25 мамыр 1954 ж., Вьетнам) - әйгілі фотокорреспондент, соғыс суреттері жайлы көзқарасты өзгерткен тұлға.

Соғыстың шынайы да, қайғылы жақтарын сурет арқылы жеткізе білген адам болып табылады. Ол әрдайым өзінің камерасымен бомбалар мен оқтардың арасында жүріп, көрермендерге соғыстың шынайы бейнесін көрсеткісі келді. Жалпы, дәл осы соғыс, оның жек көретін мәселелерінің бірі,оған әлемдік атақ пен табыс алып келді.

Өмірбаян

Әйгілі фотограф 22 қазанда 1913 жылы, Бірінші Дүниежүзілік соғыс қарсамында, Будапештте дүниеге келген. Оның ата-анасы Дезо және Юлия Фридмандар бай еврейлер болатын. Өз ұлдарын Андре Эрно деп атаған. туған пәстен-ақ бала қарапайым емес екендігі белгілі болды. Ол қолында 6 саусақпен, қалың шашты болып туған. Кейінірек артық саусақты ота арқылы алып тастады. Үлкен ағасы Ласло, ал інісі Корнелл - болашақта әйгілі фотограф. 1919 жылдың қыркүйегінде 6 жасар Андре жекеменшік мектепке түседі. 4 жылдан соң оқуын Имре Мадах гимназиясында жалғастырды. Гимназияның жоғары сыныбында бола тұрып, саясат және әлеуметтік мәселелермен қызыға бастады. Коммунистік партияның мүшесі болмағанмен, наразылық акцияларына көптеп қатысқан. Бір күні Фридмандар үйіне полиция келіп, жас жігітті тұтқындады. Андренің жолы болып, бір-екі күннен соң бостандыққа шықты. 1931 жылы шілдеде Андре гимназияны бітіріп, университетке түсу үшін Берлинге кетті. Вена, Дрезден, Прагада болып, 1931 жылдың күзінде Берлинге жетті. Бұл жерде оны балалық кезіндегі құрбысы Ева күтіп алды. Қыста жігіт Саясаттық ғылымының жоғары мектебіне түсіп, әлеуметтану пен журналистика оқыды. Басында ата-анасы жіберетін ақшаға өмір сүрді, алайда отбасылық бизнес табыс әкелуді қойды. Енді Андре үйіне де төлеуге шамасы жетпей, далада қалды. Мұның бәрі жұмыс іздеуге мәжбүр етті.

Даңққа жол

Андре ‘‘Дефот’’ фотоагенттігінде зертханашы жұмысын істей бастады. Агенттіктің басшысы жас жігіттің талпынысын, қызығушылығын бірден байқайды. 1931 жылдың қарашасында Андре өзінің алғашқы маңызды тапсырысын алады. Оны Лев Троцкийді түсіру үшін Копенгагенге жібереді.Осы түсірілген суреттер жас фотографтың алдыңғы тағдырын шешті: оның суреттерін басқа да әйгілі баспалар басты. 1931 жылы Германияда басшылыққа Гитлер келді, расизм саясаты басталды. Андре Германиядан кетуге мәжбүр болды. Басында Венада қоныстанып, содан отанына қайта оралды. Бұл уақытта отбасының жағдайы нашар еді. Ата-анасына көмектесу үшін Андре жұмыс іздеумен айналысты. Енді ғана туристтік журналмен қызметтестігін бастап еді, Парижге кетуге шешім қабылдады. Парижде жұмыс табу нәтижесіз болды. 1934 жылы Андре "Дефот" агенттігіндегі өзінің бұрынғы бастығын кездестірді. Ол оған сақтандыру компаниясында жұмыс істеуге ұсыныс жасады. Дәл осы жұмыста ол Герда Таромен танысты. Осы уақыттан екеуі бірлесіп жұмыс істей бастады: Андре суреттер жасады, ал Герда мақалалар жазды. 1936 жылдың сәуірінде екі жас қызықты әрекет жасайды: олар қиялдан туындаған американдық репортер - Роберт Капаның атынан ‘‘агенттік’’ ашады. Әрине, осы есімнің артында Андренің өзі жасырылған. Олардың ойлары іске асты: американдық есім Андренің суреттерінің құндылығын өсірді. Роберт Капаның атынан шығарылған суреттер үлкен табысқа жетті. Кейінрек Андренің құпиясы ашылды. Шілденің 17. 1936 жылы Испанияда азаматтық соғыс басталды. Сол уақытта Роберт өзінің ең атақты ‘‘Республикандықтың өлімі’’ атты суретін жасайды.

Капа: ‘‘Шындық−бұл ең жақсы сурет және ең жақсы насихат’’ деп айтатын. Келесі жылы Роберт Гердаға ұсыныс жасады, бірақ Герда одан бас тартып, Мадритте қалады. Ал Капа Парижге оралды. 7 шілде күні ол жаңалықтардан Герданың өлімі жайлы естийді. Оның өлімі Роберттің өмірін толығымен өзгертті. 1940 жылы ол АҚШ-қа көшті. Африка мен Италияда жұмыс істеді.

Жарық көрген басылымдар

"Death in action"
Ватерлоо жолындағы шайқас
"Slightly out of focus"–Екінші Дүниежүзілік соғыс уақытында жасалған суреттер.
"Орыс журналы"
"Израильдегі оқиғалар"
"Соғыс бейнесі"

Роберт Капа 25 мамырда 1954 жылы Вьетнамда мина жарылысынан қаза тапты. 1955 жылы "Роберт Капаның алтын медалі" атты батыл фотожурналисттерге беретін марапат тағайындалды.