Роза Мария Рёслер

Роза Мария Рёслер (14 желтоқсан 1901 жыл, Вена – 1954 жыл, Ыстанбұл ) аустриялық патолог дәрігер.

Ерте өмірі

Роза Мария Джозеф пен Мария Виммердің отбасында дүниеге келген. Рёслер орта мектепті 1920 жылы Гмунденде бітірді. Ол білімін алдымен Грац университетінде, содан кейін Вена университетінің медицина факультетінде аяқтады. Мамандығы бойынша Инсбрук университетінде медициналық білімін жалғастырды. 1927 жылы 20 шілдеде Вена университетінде бүкіл оқу процесі аяқталды. 1935 жылы нацистік режимнің тәжірибесінің нәтижесінде Рёслер Аустриядан кетуге мәжбүр болды.

Түркиядағы жылдары

Рёслер Түркияға алғаш рет 1934 жылы келді, бірақ 1937 жылы ғана тұрақты тұруға мүмкіндік ала алды. Ыстанбұл университетінің медицина факультетінде жұмыс істей бастады. Ол патологиялық анатомия саласында зерттеулермен айналысты. Ресслер мұнда 1933 жылы Франкфурт университетіндегі қызметінен кетуге мәжбүр болған және университетті реформалау аясында түрік үкіметімен келіссөздерге қатысқан Филипп Шварцпен бірге жұмыс істей бастады. Шварц сол кезде көптеген жер аударылған ғалымдар мен технократтарды Түркияға әкелуде жетекші рөл атқарды. Рёслер Ыстанбұл университетінің медицина факультетінде патологиялық анатомия институтында он жыл жұмыс істеді және институттың директоры болған Шварц үшін өте құнды және маңызды қызметкер болды. Шварц өзінің институтына мүмкіндігінше көп және әртүрлі аутопсия жасауды мақсат етіп қойды. Жыл сайын 1000-ға жуық аутопсия жасалды. Институттың президенті болған Шварцтың медицина факультетінің деканына берген жылдық есебінде 1937 – 1938 жылдар аралығындағы Рёслердің институттағы қызметі туралы мынадай мәлімет айтылады:

Менің шетелдік қызметкерлерім аутопсияға үнемі қатысады. Атап айтқанда, доктор Рёслер түрік тілін жетік меңгеріп алған және жүргізілген аутопсия курстарын басқара алады. Менің әріптесім ретінде ол бұл тапсырманы толықтай жауапты түрде орындай алады.

Түркияның 1933 жылғы университеттік реформасын қажет еткен себептердің бірі студенттердің заманауи оқулықтарының болмауы болды. Шетелдік ғалымдармен жасасқан келісім-шарттарында университетте жұмысын жалғастыру үшін бес жыл ішінде өз пәні бойынша түрік тілінде оқулық шығару керектігі айтылған болатын. Рёслер өзін осы мақсатқа арнады және әріптестерімен ынтымақтастыққа бет бұрды. Ол Шварцтың кітаптарының түрікше аудармасын бір-бірлеп жасады, ал 1943 жылы бұл кітаптар басылып шығарылды. Рёслердің медициналық мәтіндерді неміс тілінен түрік тіліне аударуда ұқыптылығы сонша, ол осыған байланысты басқа медицина салаларындағы дәрігерлермен де жұмыс істеді. Профессор Доктор Эрих Фрэнк одан көмек сұрағандардың бірі болды. Фрэнк қант диабетіне қарсы ауызша дәрі-дәрмектерді жасаған алғашқы адам ретінде бүкіл әлемнің назарын аударған есім болды. «Көмірсулар алмасуының патологиясы» кітабы 1949 жылы швейцарияда неміс тілінде жарық көруі керек еді. Доктор Рёслер де осы кітаптың дизайнымен айналысып, сол жылы кітаптың түрік тілінде шығуын қамтамасыз етті. Түркияда академиялық тұрғыдан танымал эндокринолог Хюсрев Хатеми бұл кітаптың маңыздылығын былайша жеткізеді:

Бұл зерттеу жұмыстары қант диабетінің физиопатологиясын өте ұтымды тұрғыдан қарастырады. Алғашқы жарияланғанынан бері 50 жылдан астам уақыт өтсе де, құндылығын сақтап қалуда.

1947 жылдың шілдесінде Франк пен Рёслер арасындағы ынтымақтастықтың күшеюіне байланысты олардың деканерияның рұқсатымен аптасына бірнеше күн болатын бірлескен жұмысы толықтай іске қосылды. Рёслер ішкі аурулар клиникасында толық уақытты қызметкер болды.

1951 жылы Рёслер өзінің басшысы Шварцтың түрік тілінде кітабын басып шығарды, бұл жолы патологияның негізгі саласы туралы кітап – «Жалпы және арнайы гистопатология».

Соғыстың аз-ақ алдында тұрған Түркияда Рёслер ол кезде аустриялық болғанымен, неміс паспортымен жұмыс істеуіне тура келеді. 1940 және 1944 жылдары Рёслер түрік азаматтығын алуға өтініш береді, бірақ оның әрекеті нәтижесіз болды. Рёслер ол кезде өте төмен жалақыға жұмыс істеп жүреді. Айлығын көтеру үшін Шварц деканатқа хат жазып, ол туралы «...

Доктор Рёслер біліктілігі, еңбекқорлығы, таланты мен құрметтілігі үшін жалақысын көтеруге лайықты.

Факультет бұл өтінішті орындайды. Осы кезеңде Рёслер Зальцбургтегі үлкен әпкесі Роза Миллер мен сіңілісі Инге Фукске аз жалақы алса да, көмектесіп ақша жіберіп отырады.

Соңғы жылдары

1951 жылы 4 сәуірде Рёслерге Түркия азаматтығы беріледі.

Университет мұрағатындағы мәліметтерді қоспағанда, Рёслердің өмірі туралы егжей-тегжейлі деректер жоқ. Оның Түркияға келгенінде 33 жаста болғаны және ажырасқаны белгілі. Роза Мария соғыс жылдарын қосқанда Түркияда 11 жылын өткізген. Түрік медицинасының модернизация кезеңінде жанқиярлық еңбегімен үлкен үлес қосқан. Десек те, сол дәуірдің ұлы ғалымдарынан салыстырғанда, оның есімі әлі күнге дейін рухсыз қалған. Бір қызығы, ол өзінің ғылыми қызметін ассистент болып бастаған Түркияда жалғастыруға мүмкіндігі болғанымен, ол медициналық аудармаларды қолға алып, осы саланы басқарды.

Роза Мария 1954 жылы жұқтырып алған ауру салдарынан жас кезінде қайтыс болды.