Сазарбай Мәметов

Алаш қозғалысының қайраткері, Алашорда ұкіметінің мұшесі, Жетісудағы алғашқы қазақ заңгерлерінің бірі Мәметов Базарбай 1888 жылы Жетісу облысы Лепсі уезі Балқаш-Лепсі болысында туған.
1911 жылы Верный ер балалар гимназиясын бітіріп, Қазан университетіне түседі. 1917 жылы Қазан университетінің заң факультетін өте жақсы нәтижемен бітіріп шығады. Қазанда оқып жүрген кезінде өзімен пікірлес қазақ жігіттерімен бірге патша жарлығымен тыл жұмысына алынған қазақ жігіттеріне бас-көз болу, олардың отбасыларына қамқорлық жасау жөнінде « Қазақ» газетінде (№201, 1916 жыл 15 қыркүйек) Алаш жұртына ашық хат жазады. Бұл хатты сол кезде Минскідегі « земский союздың» бас комитетінде қызметте жүрген Ә.Бөкейхан да қолдайды. Б.Мәметов 1917 жылы ақпан төңкерісінен кейін Қазаннан елге оралысымен, Алаш қозғалысына белсене араласады. 1917 жылы 21-26 шілде аралығында Орынбор қаласында өткен бірінші жалпықазақ съезіне Жетісу өкілдері қатарында қатысады. Съез Б.Мәметовті Бүкілресейлік құрылтай жиналысына депутаттыкка Жетісу облысының кандидаты ретінде ұсынады, әрі Бүкілресейлік мұсылмандар кеңесіне (Шура-и-исламға) өкіл етіп сайлайды. 1917 жылы 5-13 желтоқсанда Орынборда өткен екінші жалпықазақ съезінде кеңеске мұше болған сегіз адамның бірі - осы Б.Мәметов. Екінші жалпықазақ съезінің шешімімен 1918 жылы 25 маусымда Алашорда үкіметінің төрағасы Ә.Бөкейхан халық милициясын құру туралы қаулыға қол қояды. Сол қаулыны жұзеге асыру мақсатымен Семей қаласында капитан Х.Тоқтамышев басқарған бірінші Алаш полкін ұйымдастыруға Алаш басшылары Х.Ғаббасов, М.Тынышбаев, А.Тұрлыбаевтармен бірге Б.Мәметов те қатысты. Ол өзінің іскерлігімен, әділдігімен көзге түседі. 1918 жылы 10-31 тамызда Лепсіде өткен Жетісу облыстық екінші қазақ съезінде Жергілікті кеңес мүшелігіне сайланады. Б.Мәметов қай кезде де елі ұшін игі істер тындырып, халыққа жанашырлық танытып отырған екен. Азамат соғысы жылдарында С.Аманжоловпен бірге Жетісу қазақтарына көмек қорын құрды. Бұл да дер кезінде жасалған қадам еді. Алашорда ұкіметінің мүшесі Лепсі көмек комитетінің төрағасы қызметін атқарып жұрген абзал азаматты «Большевиктермен байланысы бар» деген айыппен Колчак үкіметі қуғынға алады. Тұтқыннан қалай құтылғаны туралы дерек жоқ. Алашорда басшылары ара тұсіп босатып алса керек.
Алашорда таратылып, Жетісу да кеңес үкіметі орнаған соң, қандай қызмет атқарғаны белгісіз. 1928 жылы тұтқындалып, отбасымен тұрмеге қамалады. 1931 жылы Саратовқа жер аударылады. Қарақалпақстанда да қызмет атқарады. Кейін елге оралып, Жамбыл, Талдықорған қалаларында эр тұрлі қызметтер атқарған ексн. 1946 жылы қайтыс болған.