Сара (халық)
Сара (нсара) — Чадтың оңтүстік-батысындағы (Шығыс Логон және Батыс Логон, Мандуль және орта Чари префектуралары, елдегі ең үлкен халық) және Орталық Африка Республикасының солтүстігіндегі (Уам-Пенде, Уам, Баминги-Бангоран және Вакага) халық. Жалпы саны 4 миллион адамға дейін. (2014, бағалау). Чадта 3 млн., Орталық Африка Республикасында 205 000 адам тұрады. Олар Судан мен Камерунда да тұрады.[1]
| Сара | |
| нсара | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
4 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Чад |
3 млн. |
 Орталық Африка Республикасы |
205000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар, суннизм, христиандық | |
Сар, Мбай, Кабу, Гулай, Дай және Нгамбай сияқты 12 этникалық топқа бөлінеді. Олар Логоне өзені мен Иро көлі аралығында елдің оңтүстік аймақтарын алып жатыр.[2]
Тілі
өңдеуОлар Ніл-Сахара макроотбасына кіретін Орталық Судан отбасына жататын сара тілінде сөйлейді.[3]
Діні
өңдеуДінге сенушілер: дәстүрлі нанымдарды ұстанады, кейбірі сүнниттік мұсылмандар. Христиандар да бар (католиктер, аздаған бөлігі протестанттар)[4]
Кәсібі
өңдеуНегізгі кәсіптері – қолмен атқарылатын егіншілік (құмай, тары, жүгері, бұршақ, мақта, ямс, тәтті картоп, маниок), мал шаруашылығы (қой, ешкі және т.б.), балық аулау, аңшылық және терушілік. Ең көп тараған қолөнер – ұсталық, керамика, тоқымашылық, ағаш ою, балық аулау торы мен қақпан жасау.[5]
Өмір салты
өңдеуДәстүрлі әлеуметтік ұйымның негізін ауылдық және көп отбасылық қауымдастықтар, рулық ұйым және құпия одақтар құрайды (йо және йондо). Туыстық есеп патрилинейлік болып табылады. Неке қонысы вирилокалды. Полигиния, әмеңгерлік, сорорат, сатып алынған неке жиі кездеседі. Татуировкалар, бетті скарификациялау, тістерді аралау, сүндеттеу қолданылады. Олар әлі күнге дейін дененің әртүрлі бөліктерін безендіру әдет-ғұрпын сақтайды. Әйелдер диаметрі 20-40 см жететін және салмағы 110 грамм болатын ағаш тақтайшалар мен табақтарды («сунду») ерніне салады.
Елді мекендер – шашыраңқы орналасқан үйшіктер тобы. Үйлері дөңгелек пішінді, ағаш еденді, сабан немесе шөп төбесі бар конустық төбесі бар. Қабырғалары бұтақтардан жасалып, ішінен саз балшықпен сыланған.
Дәстүрлі ерлер киімі – былғарыдан, ағаш қабығынан немесе өсімдік талшықтарынан тігілген киім, әйелдер киімі – жапырақтан немесе жамбасқа оралған мата.
Тағамдары - өсімдік тектес тағамдар (ботқа, бұқтырылған тағамдар) және балық.
Негізгі фольклорлық жанрлар – әндер, ертегілер, мақал-мәтелдер.[6][7]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3535860
- ↑ Крупнейшие этнические группы Чада https://ru.history-hub.com/krupneishie-etnicheskie-gruppy-chada
- ↑ Сара https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/379820
- ↑ Значение слова САРА в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845140.html
- ↑ Крупнейшие этнические группы Чада https://stranatur.ru/largest-ethnic-groups-of-chad.html
- ↑ народы мира / Сара http://www.etnolog.ru/people.php?id=SARA
- ↑ Этнографическое путешествие по Африке 1930-1931 годов https://humus.livejournal.com/2172152.html