Сексеуіл (1, 2)

Сексеуіл (1, 2) — неолит және энеолит дәуірлерінің тұрақтары. Сексеуіл-1 ескерткіші Қызылорда облысы Арал ауданы Сексеуіл станциясынан солтүстікке қарай 8 км жерде.

1955 ж. Хорезм археологиялық-этнографиялық экспедициясы (жетек. С.П. Толстов) ашып, зерттеген. Тұрақтан тісті қалыппен өрнек түсірілген түбі дөңгелек құмыра сынықтары, сүңгі, найза мен жебе ұштары, тас түйреуіштер, тас жаңқадан дайындалған қырғыштар, трапеция пішіндес қыстырмалар, бір шетті қырғыштар, тескіштер, түзетілген пышақ тәрізді тас тіліктері, ұлутастан жасалған әшекейлік бұйымдар, т.б. заттар жинастырылған. Сексеуіл-2 тұрағы Сексеуіл ст. аумағынан табылған.

Зерттеу жұмыстарын 1938 ж. Л.И. Боровлев, 1944 ж. Г.А. Яншин басқарған геологиялық топ, 1955 ж. Хорезм археологиялық-этнографиялық экспедициясы жүргізді.

Ескерткіштен шақпақ тастан дайындалған құралдар, тас жаңқалары, жебе ұштары, көлемі мен бітімі әр түрлі қырғыштар, түбі жайпақ қыш ыдыс сынықтары жинастырылған. Жебе ұштары екі жағынан қысып түзету арқылы мұқият өңделген; олар ойықтау сағалы, қалақша бітімді келеді. Сондай-ақ найза мен сүңгі ұштары табылған. Сексеуіл ескерткіштерінен мал сүйектері көп шыққан. Олардың 80%-ы қолға үйретілген мал сүйіктері екендігі анықталған. Бұл Қазақстан аумағын мекен еткен байырғы тұрғындардың неолит дәуірінде өнім өндіруге көшкендігін аңғартады.