Солтүстік Арал маңы жазығы

Арал теңізінің солтүстігінде және Орал сыртының оңтүстік-шығысында Солтүстік Арал маңы жазығы орналасқан. Бүл аймақ жолақ-жолақ жербедермен, түйық ойыстарымен, терең құрғақ аңғарлармен және жырпларымен айрықшаланады. Оның әжептәуір алқабын "төрткүл-қалдықжонды" жербедерлі Үлкен Борсық, Кіші Борсық, Арал маңы Қарақұмның құмды сілемдері алып жатыр. Қүмды сілемдер 100-200 м биіктікте орналасқан. Солтүстік Арал маңының жазықтары үш геоморфологиялық ауданға бөлінген: Ырғыз-Шалқар, Шағырай еңістенген дөңдігі және Арал маңы Қарақұмы. Ырғыз-Шалқар ауданы Солтүстік Арал маңының орталық бөлігінде, біршама кең, бойлық бағытта созылған ойпаң ауқымында орналасқан. Оның абсолюттік биіктігі солтүстігінде 160 м, оңтүстігінде 80 м. Мұнда бүкіл аймақтың ең төмен нүктесі - Ырғыз бен Торғай өзендері келіп құятын ащы тұзды Шалқартеңіз көлі орналасқан. Ауданның жербедері батысқа қарай да, шығысқа қарай да биіктей түседі, сөйтіп оның батыс жақ жалғасы Шағырай еңіс дөңдігі арқылы (абсолюттік биіктігі 150-200 м) Үстіртпен жапсарласады, батысында биіктігі 160 м кемермен шектеледі. Дөңдік солтүстік және шығыс бағыттарда төмендей отырып, бірте- бірте ғайыл болады. Арал маңы Қарақұмы Солтүстік Арал өңірінің шығыс бөлігін алыл жатыр (абсолюттік биіктігі 118 м). Құмды сілемдер көнелігі алуан түрлі түзілім түйірлерінің желмен үргіленуі нәтижесінде қалыптасқан. Геоморфологиялық жағынан құмның үш түрі ажыратылады: бекімеген-шағылды, бекіген-төбешікті және шеткі жайпақ толқынды.