Солтүстік Мажарстан таулары
Солтүстік Мажарстан таулары (кейде Солтүстік-Шығыс Мажарстан таулары, Солтүстік-Шығыс таулары, Солтүстік Мажарстан үстірті, маж. Északi-középhegység[1][2]) — Мажарстанның солтүстік таулы бөлігі. Ол Мажарстанға іргелес Словакиялық Матран-Слан аймағымен біртұтас географиялық аумақты құрайды. Олар бірігіп Батыс Карпат аймағында жеке, біртұтас геоморфологиялық аумақты құрайды. Таулар бүкіл Солтүстік-Шығыс Мажарстанды бойлай, Мажарстан–Словакия шекарасының шығыс бөлігін бойлай Дунай иілісінен Прешов қаласына дейін кең жолақпен созылып жатыр.
| Солтүстік Мажарстан таулары маж. Északi-középhegység | |
.jpg) | |
| Хаваш тауының көрінісі (599 м), Матра тау жотасы | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Теңiз деңгейiнен биіктігі | 1014 м |
| Ауданы | 13000 км² (тек Мажарстандағы бөлігі) км² |
| Орналасуы | |
| 47°52′59″ с. е. 19°57′00″ ш. б. / 47.88306° с. е. 19.95000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 47°52′59″ с. е. 19°57′00″ ш. б. / 47.88306° с. е. 19.95000° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Ел |  Мажарстан |
 Солтүстік Мажарстан таулары Ортаққорда | |
Аудандастыру
өңдеу
Солтүстік Мажарстан таулары аумағы келесі геоморфологиялық аймақтарды қамтиды.
- Бёржёнь[3] (маж. Börzsöny) + Бурда (Словакия);
- Гёдёлё төбелері (маж. Gödöllői-dombság);
- Черхат[3] (маж. Cserhát);
- Каранч–Медвеш аймағы + Церова үстірті (Словакия);
- Матра[3] (маж. Mátra);
- Бюкк[3] (маж. Bükk);
- Земплен немесе Токай таулары (маж. Zempléni-hegység, Tokaji-hegység).
Словакияның Матра-Сланец аймағына кіретін тау жоталары:
Сипаттама
өңдеуСолтүстік Мажарстан таулары Дунай бұрылысына іргелес Бёржёнь тау тізбегінен басталады, ол Задунай тауларымен түйіседі. Бёржень массиві шамамен 600 км² аумақты алып жатыр, негізінен жанартаулық тектес. Ең биік нүктесі – Чованьош тауы (938 м).
Шығыстағы келесі тау сілемі – Черхат, геологиялық сипаттамалары Бёржёнь сияқты. Мұнда эрозия айқынырақ: Черхат негізінен адырлы, Солтүстік Мажарстан тауларының ең төменгі бөлігі. Мұндағы ең биік нүкте – «Насай» (654 м).
Кекеш, бүкіл аймақтың ең биік нүктесі – 1014 метр, келесі массив – Матрада орналасқан. Дегенмен, бүкіл Матра массивінің орташа биіктігі небәрі 600 метрді құрайды, бұл көршілес Бюккадан аз. Матра да жанартаулық тектес.
Бюкк – әктас тау сілемі; Мажарстандағы ең жоғары орташа биіктікке ие. Ол үңгірлерге бай, олардың кейбіреулерінде ертеде адамдар мекендеген.
Аггтелек үңгірі аймағы немесе «Аггтелек Карст» — мажар-словакия шекарасында орналасқан геологиялық құрылым, онда ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұрасы Аггтелек Карст және Словакиялық Карст үңгірлері, сондай-ақ Мажарстанның Аггтелек ұлттық саябағы орналасқан. Мажарстандағы ең танымал үңгір Барадла – дәл сол жерде орналасқан.
Земплен таулары да жанартаулық тектес; мұндағы топырақтың жоғары сапасы жүзім шаруашылығының дамуына ықпал етті.
Аймақтың табиғи ресурстары
өңдеу- Қоңыр көмір;
- Құнарлы топырақтар;
- Ағаш;
- Әктас;
- Жүзім шаруашылығы.
Ұлттық саябақтар
өңдеу- Аггтелек ұлттық саябағы (1985 жылы құрылған);
- Бюкк ұлттық саябағы (1976 жылы құрылған);
- Дунай-Ипой ұлттық саябағы (1997 жылы құрылған).
Табиғатты қорғау аймақтары
өңдеу- Холлокё (1977 жылдан бастап);
- Шығыс Черхат (1989 жылдан бастап);
- Каранч-Медвеш (1989 жылдан бастап);
- Матра (1985 жылдан бастап);
- Тарнавидек (1993 жылдан бастап);
- Лазберц (1975 жылдан бастап);
- Токай-Бодрогзуг (1986 жылдан бастап);
- Земплин (1984 жылдан бастап).
Суреттер
өңдеу-
Матра -
Аггтелек ұлттық саябағы – Барадла үңгірі -
Ең биік шың, Кекеш
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Габор Герчак (Gábor Gercsák) Hungarian geographical names in English language publications. Studia Cartologica. Университет Лоранда Этвёша (2002). Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 наурыз 2012.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 23 маусым 2015.
- ↑ Габор Герчак (Gábor Gercsák) Magyar tájnevek angol fordítása (маж.). Fasciculi Linguistici / Series Lexicographica. Университет Лоранда Этвёша (2005). Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 наурыз 2012.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 23 маусым 2015.
- ↑ a b c d Серия карт Венгрии. Басты дереккөзінен мұрағатталған 7 қазан 2007.(қолжетпейтін сілтеме)