Соғды әдебиеті

Соғды әдебиеті — кейін тәжік, өзбек халықтары құрамына енген соғдылардың әдебиеті. Арамей жазуы үлгісіндегі ескерткіштері (4—10 ғасырлар) соғдылардың сауда орындары болған Шыңжаң жерлерінен 20 ғасырда табылды. Дуньхуанның батысындағы күзет мұнарасы орнынан табылған хат түріндегі жазбалар («Көне соғды хаттары», 4 ғасырдың) басымен соғдылардың әкімі болған Деваштичтің «Муг архиві» соғды әдеби тілінің нормасын аңғартады. Бірінші, екінші архивтерде көркем хат стилінің басымдығы аңғарылады. Тілі жағынан қазіргі қолданысқа ең жақын шығарма Рүстемнің диюлармен шайқасы суреттелген көркем үзінді болып табылады (5—6 ғасырлар). Ол «Шахнама» дастанының соғдылар арасында да тарағандығын білдіреді. Басқа да буддалық, манихей, несториандық-христиандық секілді діни сипаттағы мәтіндер кездеседі. Көркем әдебиет үлгілері «Калила мен Димна» үзінділерінен, «Алыптар кітабының» түрлі нұсқаларынан айқын көрінеді. Ғылыми сипаттағы Соғды әдебиетінің болғандығын дәлелдейтін деректер мол ұшырасады.

Б. з. 580 жылы Қытайда қайтыс болған соғдылық сәудегер және шенеунік Уиркактың ұлдары жазған соғды тіліндегі эпитафия

Шамамен 9-13 ғасырлардағы манихейлік несие берушінің хатынан алынған соғды мәтіні

Эстрангело тілінде жазылған және Тұрфаннан табылған соғды христиан мәтіні (9-11 ғғ.)