Сподумен (грек. spodumenos – күлге айналған), трифан – силикаттар класының пироксендер тобындағы минералалдық Химикалық формуласы: LіAl[Sі2O6], құрамындағы Lі2O – 7,5%; қоспалары: Na2O 1,7%-ға дейін, Fe2O3 1,6%-ға дейін, FeO, MnO, K2O. Моноклиндік сингонияда кристалданып, баған, таяқша, пластинка тәрізді кристалдар түзеді. Агрегаттары тұтас, түйірлі масса, сеппелер түрінде болады; түсі сұр, ақ, сарғылт, жасыл, күлгін. Сподуменнің қызғылт және күлгін-қызғылт түсті мөлдір түрлері – кунцит, изумрудты-жасыл түстілері гидденит деп аталады. Қаттысы 6,5 – 7, тығызд. 3,1 – 3,2 г/см3. Сподумен граниттік пегматиттерде, аплиттерде, гнейстерде, альбит, лепидолит, петалит, алқызыл турмалин, поллуцит, т.б. минералдармен бірге кездеседі. Кунцит пен гидденит. – асыл тастар. Сподуменнен литий өндіріледі.

^[5]

Пайдаланған сілтеме

Spodumene
	; Гидденит
Негізі
Санаты	Минерал
Химиялық формуласы	lithium aluminium silicate, LiAl(SiO3)2
Crystal symmetry	Monoclinic 2/m
Unit cell	a = 9.46 Å, b = 8.39 Å, c = 5.22 Å; β = 110.17°; Z = 4
Ерекшеліктері
Түсі	Highly variable: white, colorless, gray, pink, lilac, violet, yellow and green, may be bicolored; emerald green - hiddenite; lilac - kunzite
Кристал пішіні	prismatic, generally flattened and elongated, striated parallel to {100}, commonly massive
Сингониясы	Monoclinic; 2/m
Twinning	Common on {100}
Үгітіндісі	Perfect prismatic, two directions {110} ∧ {110} at 87°
Агреттары	Uneven to subconchoidal
Беріктігі	Brittle
Моль шкаласы бойынша минерал қаттылығы	6.5 - 7
Streak	white
Үлес салмағы	3.03-3.23
Оптикалық сипаты	Biaxial (+)
Refractive index	nα = 1.648 - 1.661 nβ = 1.655 - 1.670 nγ = 1.662 - 1.679
Birefringence	δ = 0.014 - 0.018
Pleochroism	Strong in kunzite: α-purple, γ-colorless; hiddenite: α-green, γ-colorless
2V angle	54° to 69°
Fusibility	3.5
Solubility	insoluble
Басқа сипаттамалары	Tenebrescence, chatoyancy, kunzite often fluorescent under UV[дереккөзі?]
Дереккөздер

↑ Mindat.org
↑ Anthony, John W., Bideaux, Richard A., Bladh, Kenneth W., and Nichols, Monte C. (1990): Handbook of Mineralogy: Mineral Data Publishing, Tucson, Arizona
↑ Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, 20th ed., ISBN 0-471-80580-7
↑ Deer, Howie and Zussman, "Rock Forming Minerals, v. 2 Chain Silicates, Wiley, 1963 p. 92-98
↑ Қазақ энциклопедиясы

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[Mindat-1] Mindat.org

[Handbook-2] Anthony, John W., Bideaux, Richard A., Bladh, Kenneth W., and Nichols, Monte C. (1990): Handbook of Mineralogy: Mineral Data Publishing, Tucson, Arizona

[Hurlbut-3] Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogy, 20th ed., ISBN 0-471-80580-7

[Deer-4] Deer, Howie and Zussman, "Rock Forming Minerals, v. 2 Chain Silicates, Wiley, 1963 p. 92-98

[5] Қазақ энциклопедиясы

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Spodumene
Гидденит
Негізі
Санаты	Минерал
Химиялық формуласы	lithium aluminium silicate, LiAl(SiO₃)₂
Crystal symmetry	Monoclinic 2/m
Unit cell	a = 9.46 Å, b = 8.39 Å, c = 5.22 Å; β = 110.17°; Z = 4
Ерекшеліктері
Түсі	Highly variable: white, colorless, gray, pink, lilac, violet, yellow and green, may be bicolored; emerald green - hiddenite; lilac - kunzite
Кристал пішіні	prismatic, generally flattened and elongated, striated parallel to {100}, commonly massive
Сингониясы	Monoclinic; 2/m
Twinning	Common on {100}
Үгітіндісі	Perfect prismatic, two directions {110} ∧ {110} at 87°
Агреттары	Uneven to subconchoidal
Беріктігі	Brittle
Моль шкаласы бойынша минерал қаттылығы	6.5 - 7
Streak	white
Үлес салмағы	3.03-3.23
Оптикалық сипаты	Biaxial (+)
Refractive index	n_α = 1.648 - 1.661 n_β = 1.655 - 1.670 n_γ = 1.662 - 1.679
Birefringence	δ = 0.014 - 0.018
Pleochroism	Strong in kunzite: α-purple, γ-colorless; hiddenite: α-green, γ-colorless
2V angle	54° to 69°
Fusibility	3.5
Solubility	insoluble
Басқа сипаттамалары	Tenebrescence, chatoyancy, kunzite often fluorescent under UV^{[дереккөзі?]}
Дереккөздер	^[1]^[2]^[3]^[4]