Сыртқы істер министрі

Сыртқы істер министрі — министр дәрежесі бар мемлекеттің сыртқы саясат ведомствосын басқаратын лауазымды тұлға. Ол үкімет мүшесі (министрлер кабинеті, министрлер кеңесі, т.б.). Үкіметтегі ең маңызды лауазымдардың бірі. Кейде кабинетте екінші адам.

Дәстүр бойынша лауазым келесідей аталады - Сыртқы істер министрі. Алайда, ерекше жағдайлар бар: Америка Құрама Штаттарында бұл лауазым мемлекеттік хатшы деп аталады. Ұлыбританияда ол Сыртқы істер және Достастық істері жөніндегі мемлекеттік хатшы. Кейбір елдерде: сыртқы қарым-қатынастар министрі, сыртқы байланыстар министрі, халықаралық істер министрі, сыртқы істер және сауда министрі, сыртқы істер жөніндегі мемлекеттік хатшы және т.б. Латын Америкасының көптеген елдерінде сыртқы істер министрі canciller деп аталады (яғни канцлер).

Тарих өңдеу

Сыртқы саясат ведомствасының басшысы лауазымы мемлекет пен дипломатияның пайда болуымен дерлік пайда болды. Лауазымы әртүрлі аталды. Жалпы атаулардың бірі – кеңсе басшысы. Орта ғасырларда - канцлер, дегенмен бұл лауазым әділет министрінің лауазымына сәйкес келеді. Византияда сыртқы істер бөлімінің меңгерушісі лауазымы «кеңсе магистрі» деп аталды.

XVI ғасырда Францияда Сыртқы істер министрі лауазымының прототипіне айналған сыртқы істер жөніндегі мемлекеттік хатшы қызметі құрылды. XVII ғасырда адам Сыртқы істер жөніндегі мемлекеттік хатшы лауазымын алып, біраз уақыттан кейін мемлекеттік министр болды. Дегенмен, ерекше жағдайлар болды. XVIII ғасырда бұл лауазым осы атаумен бекітілді.

Ватиканда Сыртқы істер министрі лауазымы Ватикан Мемлекеттік Хатшылығының мемлекеттермен байланыстар жөніндегі хатшысы деп аталады.

Қазақстанда сыртқы істер министрі министрліктердің құрылуымен пайда болды.