Таойлар
Таойлар — Орталық Вьетнам мен Лаоста тұратын кхмер таулы тобының мон-кхмер халқы. Жалпы саны 63 мың адам.[1] Таои құрамына пако, бахи, тауот (катуа) субэтникалық топтары кіреді, мәдениеті жағынан бру мен катқа жақын.
| Таойлар | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
63 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
|
со-куй | |
| Діні | |
|
дәстүрлі сенімдер |
Тілі
өңдеуОлар аустроазиатикалық тілдер отбасының мон-кхмер тармағының катуй тобына жататын таои тілінде сөйлейді.[2]
Діні
өңдеуДінге сенушілердің діни наным-сенімдері - дәстүрлі сенімдер.[3]
Кәсібі
өңдеуОлар қолмен атқарылатын егіншілікпен (күріш, жүгері, түйнек, көкөністер), мал шаруашылығымен (негізінен буйволдар мен бұқалар өсіріледі, негізінен сату үшін) және терушілікпен айналысады. Лаоста таойлар кофе өсіре бастады. Қолөнер нашар дамыған.
Дәстүрлі дақылдардан басқа, соңғы жылдары даолар кофе, бамбук, ротан, акация және т.б. сияқты жаңа дақылдарды да өсірді, сонымен қатар құс өсіруге, коммерциялық мақсатта балық тоғандарын құруға көшті. Таой халқы ежелден көрші халықтар арасында кең тараған бұйым (әсіресе ақ моншақ өрнектері бар киімдер) зенг тоқу кәсібі болған. Лаоспен сауда қатынасының да маңызы зор.[4]
Тұрмыс салты салты
өңдеуОтбасы шағын, неке патрилокальды. Туысқандық некелер жиі кездеседі. Қарым-қатынас есебі екіжақты немесе патрилинейлік. Негізгі әлеуметтік бірлік – көршілік қауымдастық (вел). Таойлардың өздерінің тотемдері бар (қант қамысы, сусар, ит және т.б.) бірнеше экзогамдық руларға бөлінеді.
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
өңдеу
Елді мекендерінің ортасында дөңгелек пішінді қоғамдық үйі болды. Тұрғын үйлері екі түрде: қадалы және жерде орналасқан. Төбесі сопақ пішінді, жақтауында құс басы түріндегі оюлары бар. Таойлардың ұзын үйлері (100 м-ге дейін) сақталынған. Қабырғалар бойындағы кеңістік шағын отбасыларға арналған шағын «бөлмелерге» бөлінген. Орталықта бірнеше жұп тұратын тар дәліз бар.[5]
Дәстүрлі киімдері
өңдеуЕрлер денені жабатын мата бөлігі, көйлек, жамылғы шекпен киеді, әйелдер ұзын белдемше, жемпір киеді. Зергерлік бұйымдар алуан түрлі: піл сүйегінен сырғалар, моншақтар, білезіктер, тарақтар. Үстіңгі алдыңғы тістерді егеу және бет пен денеге татуировка жасау дәстүрі сақталған.[6]
Дәстүрлі тағамдары
өңдеуДәстүрлі тағамы – күріш, көкөністер, азырақ ет пайдаланады.[7]
Сілтеме
өңдеу
Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Таойлар
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Таой. Тексерілді, 18 қараша 2024.
- ↑ Таой. Тексерілді, 18 қараша 2024.
- ↑ Таои сөзінің мағынасы. Тексерілді, 18 қараша 2024.
- ↑ Таой халқы. Тексерілді, 18 қараша 2024.
- ↑ Таойлар. Тексерілді, 18 қараша 2024.
- ↑ В.А.Тишков Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. — Москва: Үлкен Ресей энциклопедиясы, 1999. — Б. 515. — 930 б. — 100 000 таралым. — ISBN 5-85270-155-6.
- ↑ Әлем халықтары/Таойлар. Тексерілді, 18 қараша 2024.