Тармашырын

Тармашырын (Ала ад-дин, 1334 жылы қайтыс болған) – 1326–1334 жылдары Шағатай мемлекетінің 27-ші ханы. Шығу тегі мынадай: Шыңғыс хан – Шағатай хан – Мүтүген – Есен Дува – Барақ хан – Дува және Тармашырын.

Тармашырын хан

Ол билікке 1326 ж. соңында келеді. Таққа отырысымен бірден ислам дінін қабылдап, мұсылманша Ала ад-дин деген есім алады. Ислам мемлекеттің ресми діні боп жарияланады. Исламды қабылдауы мен моңғолдық дәстүрді елемеуі Тармашырынға қарсы моңғол ақсүйектері мен нояндарының қарсылығын туғызады. Бұрынғы хандардың дәстүрінше жылына бір рет моңғол ақсүйектері бас қосып, Құрылтайға жиналатын. Тармашырын Құрылтай шақырмайды, Алмалыққа бармайды және Жетісу мен Шығыс Түркістан аймақтарына көңіл бөлмейді. Керісінше, Ауғанстан мен Үнді жеріне жорықтар жасап, уақытының көбін Шағатай мемлекетінің орталығы мен оңтүстігінде өткізеді. Моңғолдардың мұсылман мәдениетіне мойын бұрған Тармашырынға қарсы наразылықтары көшпелі тайпалар мен отырықшы тайпалар арасындағы күрестермен астасып жатты. 1334 ж. Тармашырынға қарсы Кебек ханның немересі Бузан көтеріліс ұйымдастырады. Бузанның өзі мұсылман болса да, Тармашырынды Ясының ережелерін сақтамады деп кінәлайды. Тармашырын көтерілісті баса алмай, Ғазна қаласына қарай қашады. Бірақ жолда Балх билеушісі – Кебек ханның ұлы Янгидің қолына тұтқынға түседі де, Бузанға беріледі.

1334 ж. Бузан Тармашырынды өлтіріп, тақты иеленеді.