Тархун (ихшид)

Тархун — 700-ші жылдардың бірінші онжылдығында (VIII ғасырдың басында) Самарқандта билік құрған соғдылық ихшид.

Тархун
Тархунның соғды монетасы
Лауазымы
соғдылық ихшид
700 — 711
Ізашары	Мастан-Навиан
Ізбасары	Гурек
Өмірбаяны
Діні	зороастризм
Дүниеге келуі	VII ғасыр Самарқан, Соғдиана
Қайтыс болуы	711 (0711) Самарқан, Соғдиана

Лившиц В. А. 8-ғасырдың басындағы Тархун Самарқан ихшидінің атауы түркі деп есептеген.

Кейбір деректерде ол Соғдыны 700, басқа деректерде 705 немесе 707 жылдары билей бастады. Ол 707 жылы бұхарлармен және түргештермен одақ құрып, Орта Азиядағы араб шапқыншылығы мен исламдану кезеңінде араб жаулап алушыларына қарсы белсенді күрескені белгілі. 709 жылы Құтайба ибн Муслим бастаған араб басқыншылары Бұхараны басып алғаннан кейін Тархун Самарқанды осындай тағдырға ұшыратпау үшін олармен келісімге келіп, ол басқарған соғдылардың бір бөлігі алым төлеуге мәжбүр болды. Тархун Бұхарадағы арабтарға елшілерін жіберіп, олардың билігін мойындады. Бұл оқиғалар соғды элитасының ішінде наразылық пен бүлік тудырды, ал Тархунды шектен тыс жұмсақтық, сақтық және исламшыл ұстанымы үшін соғды ақсүйектері алып тастады. Тархунның орнына Гурек билей бастады. Биліктен шеттетілгеннен кейін Тархун түрмеге жабылды, сонда ол өзін-өзі өлтірді. Оның екі ұлы шығысқа қарай — Пенжикентке, тағы бір соғды билеушісі — афшин Деваштичтің сарайына қашып үлгерді, онда оларды өте жақсы қарсы алып, құрмет көрсетті.

Әдебиеттер

• Тархун — Өзбекстан ұлттық энциклопедиясы  (өзб.). — Ташкент, 2000-2005 жж.
• Әт-Табари, Әбу Жағфар Мұхаммед ибн Жарир. Әт-Табари тарихы. Ред. Эхсан Яр-Шатер. 40 том. Олбани, Нью-Йорк: Мемлекеттік университетінің Нью-Йорк баспасы, 1985-2007.
• Gibb, H. A. R. Арабтардың Орталық Азиядағы жаулап алулары (анықталмаған). — Корольдік Азия қоғамы, 1923 ж.
• Wellhausen, Julius. Араб патшалығы және оның құлауы (анықталмаған). — Калькутта: Калькутта университеті, 1927 ж.