Татарстан Республикасына сіңірген еңбегі үшін ордені
«Татарстан Республикасына сіңірген еңбегі үшін» ордені (тат. «Татарстан Республикасы алдындагы казанышлар өчен» ордены) — 2004 жылғы 24 наурызда негізделген және Татарстан Республикасы Райысы беретін Татарстан Республикасының жоғары мемлекеттік марапаты.
| «Татарстан Республикасына сіңірген еңбегі үшін» ордені | |
|---|---|
 .png) | |
| Шынайы атауы | тат. «Татарстан Республикасы алдындагы казанышлар өчен» ордены |
| Мемлекет |  Ресей Татарстан
|
| Түрі | орден |
| үшін марапатталады | «Татарстан Республикасының мемлекеттілігін дамытудағы, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етудегі, экономиканы, мәдениетті, ғылымды, білім беруді, денсаулық сақтауды, өнерді және спортты дамытудағы ерекше еңбегі үшін, қоғамды қорғауда ерлік пен батылдық танытқаны» |
| Жағдайы | беріледі |
| Негізделді | 24 наурыз 2004 жылы |
| Алғашқы иегері | 11 ақпан 2005 жылы |
| Жоғары марапаты | жоқ |
| Төменгі марапаты | «Достық» ордені |
| Order of Merits for the Republic of Tatarstan Ортаққорда | |
Тарихы
өңдеу«Татарстан Республикасына сіңірген еңбегі үшін» ордені Татарстан Республикасының 2004 жылғы 24 наурыздағы Заңымен, Татарстан Республикасының мемлекеттік кеңесінің қабылдауымен, Татарстан Республикасының Президенті М.Ш. Шаймиевтың қол қоюымен негізделді. Орденнің сыртқы келбеті Президенттің 2004 жылғы 16 маусымдағы Жарлығымен бекітіліп, оған сол жылдың 25 қарашасында өзгертулер енгізілді. Орден әрленімінің авторы – суретші Г.Л.Эйдинов. №1 орденмен 2005 жылғы 11 ақпандағы жарлығымен әнші И.Г.Шәкіров марапатталды. 2020 жылғы жағдай бойынша орден 240-тан астам адамға, сондай-ақ бес ұйымға және бір муниципалды ауданға, мысалы, Қазан университетіне, РҒА Қазан ғылыми орталығына, Көкмара муниципалды ауданына берілді.
Мәртебесі
өңдеу«Татарстан Республикасына сіңірген еңбегі үшін» ордені Татарстанның ең жоғары мемлекеттік марапаты болып табылады. Мемлекеттік органдар мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарын қоспағанда, Ресей Федерациясының азаматтарына, шетел азаматтарына және азаматтығы жоқ адамдарға, сондай-ақ Татарстан Республикасының муниципалды құрылымдарына, ұйымдар мен олардың бөлімшелеріне беріледі. Орденмен азаматтар «Татарстан Республикасының мемлекеттілігін дамытудағы, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етудегі, экономиканы, мәдениетті, ғылымды, білім беруді, денсаулық сақтауды, өнер мен спортты дамытудағы ерекше қызметтері үшін, қоғамдық тәртіпті қорғауда ерлік пен батылдық танытқаны үшін», ал муниципалды құрылымдар мен ұйымдар — «экономиканы, мәдениетті, ғылымды, білім беруді, денсаулық сақтауды, өнерді, спортты және еңбек қызметінің басқа да салаларын дамытудағы, елдің қорғаныс қабілетін және құқық қорғау қызметін нығайтудағы ерекше еңбегі үшін» марапатталады[1].
«Татарстан Республикасына сіңірген еңбегі үшін» орденіне ұсынылған азаматтар, әдетте, «Татарстан Республикасына сіңірген еңбегі үшін» ордені медалінің иегерлері болуы тиіс[2]. Орденнен төмен марапат — 2015 жылы 25 сәуірде белгіленген «Достық» ордені болып келеді[3]. Орден кеуденің сол жағына, Ресей Федерациясы және КСРО ордендері мен медалдарынан кейін тағылады. Орден таспасы орденді күнделікті киюге арналған және орден таспасымен бірге орденді бір мезгілде киюге болмайды. Орден таспасы да кеуденің сол жағына тағылып, КСРО мен Ресей Федерациясының марапаттарынан кейін орналасады. Орденмен марапатталған ұйымдар үшін, егер бар болса, ол байрақта орналасады. Орден Татарстан Республикасының муниципалды құрылымдары, ұйымдары мен олардың бөлімшелеріне орден суреті бар арнайы байрақ ретінде беріледі.
Орденмен марапаттау Татарстан Республикасы райысының қаулысымен мемлекеттік марапаттар жөніндегі тиісті комиссияның шешімімен беріледі, марапаттау туралы ресми хабарландыру «Татарстан Республикасы» газетінде жарияланады. Орденмен марапаттауды райыс немесе оның тапсырмасы бойынша тиісті салтанатты жағдайда басқа да лауазымды адамдар жасайды. Марапаттау қайтыс болғаннан кейін де берілуі мүмкін. Бұл ретте, сондай-ақ марапатталушының ұсынуға дейін қайтыс болуына байланысты, орден оның туыстарына естелік ретінде беріледі[4]. Орденмен марапатталған адамдарға 505 рубль мөлшерінде ай сайынғы ақшалай төлем, тұрғын үй-коммуналдық, оның ішінде телефон байланысы, радио, ұжымдық антенна қызметтер құнының 100 пайызы мөлшерінде көмекқаржылар, сондай-ақ тегін тіс және есту протезі беріледі[5].
Сипаттамасы
өңдеу.png)
«Татарстан Республикасына сіңірген еңбегі үшін» орден белгісі 925 сынамалы күмістен жасалған және шеттері жылтыратылған кезектесіп алтындатылған және күміс сәулелері бар сегіз сәулелі күміс жұлдыз болып келеді. Қарама-қарсы сәулелер арасындағы қашықтық 50 миллиметрді құрайды. Белгінің бет жағындағы жұлдыздың ортасында диаметрі 20 мм барыс бейнесі бар дөңгелек алтындатылған медальон бар, оның айналасында жасыл эмаль аясында татар халқының ою-өрнегі бейнеленген, ал түбінде «ТАТАРСТАН» деген жазу жазылған. Белгінің артқы жағында жұлдыздың ортасында орденнің нөмірі көрсетіледі[6]. 2004 жылдың қараша айына дейін екі шығыңқы арқанның арасына «ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ КАРШЫНДАГЫ КАЗАНЫШЛАРЫ ӨЧЕН» деген мәтіні бар жазу жазылған.
Белгі қызғалдақ түріндегі сәндік құлақша мен шығыршық арқылы Татарстан Республикасының мемлекеттік туының пішініндегі жасыл-ақ-қызыл жібек қатқыл таспасымен тысталған бесбұрышты тағанға бекітіледі. Таспаның ені – 24 миллиметр, жасыл және қызыл жолақтардың ені – 11 мм, ақ жолақтың ені – 2 мм. Орден жолағы – ордер тағанының таспасымен бірдей келетін қатқыл таспасымен тысталған өлшемі 10-нан 24 мм-ге дейінгі төртбұрышты таған. Таспаның ортасында алтын жалатылған қызғалдақ бейнесі суреттелген. Қызыл және жасыл жолақтардың ені 11 мм, ақ жолақ 2 мм. 2004 жылдың қарашасына дейін таспаның жасыл және қызыл жолақтарының ені 10 мм болды.
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Закон Республики Татарстан от 10 октября 2011 г. № 74-ЗРТ «О государственных наградах Республики Татарстан» (с изменениями на 6 апреля 2023 года). Электронный фонд правовых и нормативно-технических документов.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 28 желтоқсан 2021.
- ↑ Кирилл Антонов Друг узнается по награде. За укрепление авторитета Татарстана будут вручать орден «Дуслык». Коммерсантъ (9 сәуір 2015).(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 19 желтоқсан 2021.
- ↑ Закон Республики Татарстан от 25 апреля 2015 г. № 31-ЗРТ «О внесении изменений в статью 5.1 Закона Республики Татарстан „Об адресной социальной поддержке населения в Республике Татарстан“ и Закон Республики Татарстан „О государственных наградах Республики Татарстан“». Электронный фонд правовых и нормативно-технических документов.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 19 желтоқсан 2021.
- ↑ Указ Президента Республики Татарстан от 13 июня 2018 г. № УП-424 «Об утверждении Положения о порядке вручения государственных наград Республики Татарстан» (с изменениями на 16 апреля 2020 года). Электронный фонд правовых и нормативно-технических документов.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 19 желтоқсан 2021.
- ↑ Закон Республики Татарстан от 8 декабря 2004 г. № 63-ЗРТ «Об адресной социальной поддержке населения в Республике Татарстан» (с изменениями на 22 июня 2021 года). Электронный фонд правовых и нормативно-технических документов.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 19 желтоқсан 2021.
- ↑ Указ Президента Республики Татарстан от 16 июня 2004 г. № УП-460 «О мерах по реализации Закона Республики Татарстан „О государственных наградах Республики Татарстан“» (с изменениями на 25 ноября 2004 года). Электронный фонд правовых и нормативно-технических документов.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 19 желтоқсан 2021.