Татарстан әкімшілік-аумақтық бөлінісі

Әкімшілік-аумақтық құрылым

Татарстан Республикасы Конституциясының 65-бабының 2-бөлігіне және «Татарстан Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылымы туралы» заңға сәйкес РФ субъектісіне келесі әкімшілік-аумақтық бірліктер кіреді:

• 43 аудан
• 14 республикалық маңызы бар қалалар
  • республикалық маңызы бар қаланың аумағы Қазан қалалық аудандардан тұрады.

Татарстанның әкімшілік-аумақтық бірліктері мен елді мекендерінің толық тізбесінде Татарстан Республикасындағы әкімшілік-аумақтық бірліктер мен елді мекендердің тізілімі бар.

Республикалық маңызы бар қалалар

1. Азнақай
2. Әлмет
3. Баулы
4. Бүгілме
5. Буа
6. Алабұға
7. Зәй
8. Жасыл Өзен
9. Қазан — Татарстан Республикасының астанасы
10. Лениногорск
11. Яр Чаллы
12. Төменгі Кама
13. Нұрлат
14. Чистай

Республикалық маңызы бар қалалар Қазан және Яр Чаллы муниципалды аудандар құрамына кірмейтін қалалық округ мәртебесі бар муниципалитет құрлымдарын құрайды. Татарстанның қалған республикалық маңызы бар қалалары қалалық елді мекен мәртебесі бойынша тиісті муниципалды аудандардың құрамына кіреді.

Аудандар

№	Аудан	Орталығы
1	Әгерже ауданы	Әгерже қаласы
2	Азнақай ауданы	Азнақай қаласы
3	Ақсубай ауданы	Ақсубай кенті
4	Ақтаныш ауданы	Ақтаныш ауылы
5	Алексеевск ауданы	Алексеевское
6	Әлки ауданы	Базарлы Матак ауылы
7	Әлмет ауданы	Әлмет қаласы
8	Апас ауданы	Апас кенті
9	Арша ауданы	Арша қаласы
10	Әтне ауданы	Ұлы Әтне ауылы
11	Баулы ауданы	Баулы қаласы
12	Балтас ауданы	Балтас кенті
13	Бүгілме ауданы	Бүгілме қаласы
14	Буа ауданы	Буа қаласы
15	Жоғарғы Ослан ауданы	Жоғарғы Ослан ауылы
16	Биіктау ауданы	Биіктау ауылы
17	Шүпрәлі ауданы	Ескі Шүпрәлі ауылы
18	Алабұға ауданы	Алабұға қаласы
19	Зәй ауданы	Зәй қаласы
20	Жасыл Өзен ауданы	Жасыл Өзен қаласы
21	Қайбыш ауданы	Ұлы Қайбыш ауылы
22	Кама Тармағы ауданы	Кама Тармағы кенті
23	Көкмара ауданы	Көкмара қаласы
24	Лаеш ауданы	Лаеш қаласы
25	Лениногорск ауданы	Лениногорск қаласы
26	Мамадыш ауданы	Мамадыш қаласы
27	Менделеевск ауданы	Менделеевск қаласы
28	Мінзәлі ауданы	Мінзәлі қаласы
29	Мүслім ауданы	Мүслім ауылы
30	Төменгі Кама ауданы	Төменгі Кама қаласы
31	Жаңа Шішме ауданы	Жаңа Шішме ауылы
32	Нұрлат ауданы	Нұрлат қаласы
33	Пітрәш ауданы	Пітрәш ауылы
34	Еркін Балық ауданы	Еркін Балық кенті
35	Саба ауданы	Байлар Сабасы кенті
36	Сарман ауданы	Сарман ауылы
37	Спас ауданы	Бұлғар қаласы
38	Тәтеш ауданы	Тәтеш қаласы
39	Тоқай ауданы	Яр Чаллы қаласы
40	Тіләші ауданы	Тіләші ауылы
41	Жірмешән ауданы	Жірмешән ауылы
42	Чистай ауданы	Чистай қаласы
43	Ютазы ауданы	Ұрыссу кенті

Қаладағы аудандар

Қазан - Татарстандағы республикалық маңызы бар қала, ол әкімшілік-аумақтық бірліктерге бөлінеді - аудандар:

• Авиатөзелеш ауданы
• Киров ауданы
• Вахитов ауданы
• Мәскеу ауданы
• Жаңа Савин ауданы
• Еділ бойы ауданы
• Совет ауданы

2010 жылдың соңынан бастап келесі аудандардың әкімшіліктері біріктірілді:

• Жаңа Савин және Авиатөзелеш
• Еділ бойы және Вахитов
• Мәскеу және Киров

Сондай-ақ Яр Чаллыда аумақтық бөлініс бар, оның 3 ауданы әкімшілік-аумақтық бірліктер де, муниципалитеттер де емес.

Муниципалдық құрылым

Татарстан Республикасының заманауи муниципалдық құрылымы «Ресей Федерациясындағы жергілікті өзін-өзі басқаруды ұйымдастырудың жалпы қағидалары туралы» 2003 жылғы 6 қазандағы № 131-ФЗ Федералдық заңына сәйкес құрылды.

Республиканың муниципалдық құрылымы шеңберінде Татарстанның әкімшілік-аумақтық бірліктері шегінде муниципалитеттер құрылды:

• 2 қалалық аймақ
• 43 муниципалды аудан,
  • 39 қалалық қоныс
  • 872 ауылдық қоныс

Муниципалитетті құрылымдар саны

жыл	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018
қалалық аймақтар	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2	2
муниципалды аудандар	43	43	43	43	43	43	43	43	43	43	43
қалалық қоныстар	38	38	38	38	38	38	38	38	39	39	39
ауылдық қоныстар	916	916	916	906	891	891	872	872	872	872	872
барлығы	999	999	999	989	974	974	955	955	956	956	956

Муниципалды аудандар және қалалық аймақтар

№	Қазақша атауы	Татарша атауы	Туы	Елтаңбасы	Әкімшілік орталық	Ауданы, км²	Тұрғындары	Тығыздығы, адам/км²
1e-06	Муниципалды аудандар (аудандар)
1	Әгерже ауданы	тат. Әгерҗе районы			Әгерже қ.	1 796,62	35 081	19.5
2	Азнақай ауданы	тат. Азнакай районы			Азнақай қ.	2 168,65	↘61 069	28.2
3	Ақсубай ауданы	тат. Аксубай районы			Ақсубай кенті	1 439,16	↘28 421	19.7
4	Ақтаныш ауданы	тат. Актаныш районы			Ақтаныш ауылы	2 034,00	↘29 836	14.7
5	Алексеевск ауданы	тат. Алексеевск районы			Алексеевское кенті	2 074,41	↘25 198	12.1
6	Әлки ауданы	тат. Әлки районы			Базарлы Матак ауылы	1 726,76	↘18 863	10.9
7	Әлмет ауданы	тат. Әлмәт районы			Әлмет қ.	2 542,93	↗208 046	81.8
8	Апас ауданы	тат. Апас районы			Апас кенті	1 047,52	↘19 649	18.8
9	Арша ауданы	тат. Арча районы			Арша қ.	1 843,65	↘51 832	28.1
10	Әтне ауданы	тат. Әтнә районы			Ұлы Әтне ауылы	681,36	↘13 002	19.1
11	Баулы ауданы	тат. Баулы районы			Баулы қ.	1 222,85	↘34 690	28.4
12	Балтас ауданы	тат. Балтач районы			Балтас кенті	1 094,50	↘33 294	30.4
13	Бүгілме ауданы	тат. Бөгелмә районы			Бүгілме қ.	1 433,07	↘104 416	72.9
14	Буа ауданы	тат. Буа районы			г. Буа	1 543,57	↘42 341	27.4
15	Жоғарғы Ослан ауданы	тат. Югары Ослан районы			Жоғарғы Ослан ауылы	1 302,82	↘16 216	12.4
16	Биіктау ауданы	тат. Биектау районы			Биіктау ауылы	1 574,25	↗50 526	32.1
17	Шүпрәлі ауданы	тат. Чүпрәле районы			Ескі Шүпрәлі ауылы	1 029,54	↘21 836	21.2
18	Алабұға ауданы	тат. Алабуга районы			Алабұға қ.	1 401,41	↘85 596	61.1
19	Зәй ауданы	тат. Зәй районы			Зәй қ.	1 900,78	↘54 377	28.6
20	Жасыл Өзен ауданы	тат. Зеленодол районы, сондай-ақ Яшел Үзән районы			Жасыл Өзен қ.	1 439,72	↗165 681	115.1
21	Қайбыш ауданы	тат. Кайбыч районы			Ұлы Қайбыш ауылы	995,36	↘13 671	13.7
22	Кама Тармағы ауданы	тат. Кама Тамагы районы			Кама Тармағы кенті	1 198,80	↘14 945	12.5
23	Көкмара ауданы	тат. Кукмара районы			Көкмара қ.	1 490,00	↘50 852	34.1
24	Лаеш ауданы	тат. Лаеш районы			Лаеш қ.	2 094,43	↗44 458	21.2
25	Лениногорск ауданы	тат. Лениногорск районы			Лениногорск қ.	1 843,22	↘81 697	44.3
26	Мамадыш ауданы	тат. Мамадыш районы			Мамадыш қ.	2 612,52	↘42 021	16.1
27	Менделеевск ауданы	тат. Менделеевск районы			г. Менделеевск	744,90	↘30 264	40.6
28	Мінзәлі ауданы	тат. Минзәлә районы			Мінзәлі қ.	1 919,75	↘28 001	14.6
29	Мүслім ауданы	тат. Мөслим районы			Мүслім ауылы	1 464,31	↘19 523	13.3
30	Төменгі Кама ауданы	тат. Түбән Кама районы			Төменгі Кама қ.	1 733,54	↗275 520	158.9
31	Жаңа Шішме ауданы	тат. Яңа Чишмә районы			Жаңа Шішме ауылы	1 317,52	↘13 045	9.9
32	Нұрлат ауданы	тат. Нурлат районы			Нұрлат қ.	2 308,95	↘56 068	24.3
33	Пітрәш ауданы	тат. Питрәч районы			Пітрәш ауылы	1 339,54	↗40 170	30
34	Еркін Балық ауданы	тат. Балык Бистәсе районы			Еркін Балық кенті	2 041,41	↘25 052	12.3
35	Саба ауданы	тат. Саба районы			Байлар Сабасы кенті	1 097,74	↘31 041	28.3
36	Сарман ауданы	тат. Сарман районы			Сарман ауылы	1 385,56	↘34 592	25
37	Спас ауданы	тат. Спас районы			Бұлғар қ.	2 022,14	↘19 001	9.4
38	Тәтеш ауданы	тат. Тәтеш районы			Тәтеш қ.	1 638,42	↘22 042	13.5
39	Тоқай ауданы	тат. Тукай районы			Яр Чаллы қ.	1 729,49	↗41 348	23.9
40	Тіләші ауданы	тат. Теләче районы			Тіләші ауылы	844,08	↘13 841	16.4
41	Жірмешән ауданы	тат. Чирмешән районы			Жірмешән ауылы	1 364,28	↘18 921	13.9
42	Чистай ауданы	тат. Чистай районы			Чистай қ.	1 818,27	↘76 393	42
43	Ютазы ауданы	тат. Ютазы районы			Ұрыссу кенті	760,57	↘20 316	26.7
43.000002	Қалалық аймақтар (республикалық маңызы бар қалалар)
44	Қазан	тат. Казан			Қазан қ.	614,16	↗1 251 969	2038.5
45	Яр Чаллы	тат. Яр Чаллы			Яр Чаллы қ.	160,91	↗533 907	3318