Тектиттер

Тектиттер (грекше tektos – балқыған) – силикатты шыныдан тұратын, беті тілімделген шағын табиғи денелер. Тектиттер терминін 1900 жылы австралиялық геолог Э.Зюсс (1831 – 1914) ұсынған. Түсі жасыл, сары қара, пішіні мен мөлшері әр түрлі (ұзындығы 2 – 3 мм-ден бірнеше см-ге дейін), тұтқырлығы өте жоғары болып келеді. [[Неоген, антропоген шөгінділерінде және жер бетінде шашыранды күйде кездеседі. Тектиттердің құрамында SіO2 – 88,5%, Al2O3 – 20,54%, FeO – 11,51%, CaO – 8,56% болады. Тектиттердің атаулары табылған орындарына байланысты Чехословакияда – молдавит, Австралияда – австралит, Үндістанда – индошинит, Филиппинде – ризалит, филиппинит, Индонезияда – биллитонит, яваит, Африкада – бедиазит, Америкада – эмпирит деп аталады. Қазақстанның Ырғыз өзен бойында және Жаманшы құмында табылған Тектиттер ырғызит, жаманшинит деп аталады. Ғалымдар тектиттердің жаралуы жөнінде 2 түрлі болжам ұсынады: 1) кометалардың жерге таяу кеңістікте жарылып, бөлшектенуі; 2) бұдан 0,6 миллион жыл бұрын ірі ғарыштық денелердің Жер бетіне соғылуы кезінде пайда болған балқыған ұшқындар (бөлшектер). Ең ірі тектит (3,2 кг) Лаос мемлекетінен табылды.