Техникалық-экономикалық және әлеуметтік ақпаратты сыныптау, кодтау

Техникалық-экономикалық және әлеуметтік ақпаратты сыныптау және кодтау жұмыстары статистика, қаржы, құқық қорғау салаларында, банк жұмыстарында, бухгалтерлік есепте, стандарттауда, өнім шығару мен қызмет көрсетуде, кеден жұмысында, сыртқы экономикалық жұмыстарда қажет. Бұл жұмыстар шаруашылық процестерін ақпараттың қамтамасыз етуді сәйкестендіру және стандарттау үшін жүргізіледі. Мысалы, тауарлардың ішкі және сыртқы саудадағы қозғалысын автоматты түрде есепке алу және сауда мекемелерін ақпаратпен қамтамасыз ету үшін тауарларды штрих кодтау талабы. Халықаралық құжаттар ел ерекшелігін ескеретін талаптар енгізу арқылы өзгертіледі. Бұл әдісте ҚР СТ мазмұны шетелдік аналогтардан өзгеше болады.

Белгілеу мысалы - ҚР СТ 3.8. - 2000 (ИСО 10011-2) Мемлекеттік стандарт мәтінінде халықаралық құжаттарға сілтемелер жасау немесе олардың жекелеген талаптары мен нормаларын енгізу.

Белгілеу мысалы - ҚР СТ 7.2. - 2000 Бұл жағдайда халықаралық, стандарттардың нормаларына сілтемелер стандарттағы «Алғы сөзде» немесе «Кіріспесінде» келтіріледі.

Бұл саладағы жұмыстардың басты нәтижесі - ТЭЭА сыныптауыштарын жасау. Сыныптау объектілері болып табылады: өнімдер, процестер, жұмыс және табиғи ресурстар, халық шаруашылығының құрылымы, экономикалық ақпараттар, т.б.

Өнімдер туралы деректерді автоматтандырылған жүйеде өңдеу үшін мемлекеттік деңгейде ақпараттың негіз болуы керек. Осындай негіз ретінде КСРО кезінде қалыптастырылған өндірістік және ауылшаруашылық өнімдерін сыныптаушысы (КП) қолданылды. Бұл сыныптауыш қазіргі кезде біздің елімізде де қолданылады.

Сыныптауышта өнімдер 100 класқа, әрбір класс - 10 бөлімге, әрбір класс бөлімі - 10 топқа, әрбір топ - 10 бөлімге, әрбір топ бөлімі - 10 түрге бөлінеді. Әрбір өнім түрі 9999 дейін нақтылы өнім атауларын қамтиды.

Қазіргі кезде КП сыныптауышы сыртқы сауда сыныптауышымен қатар қолданылады. Сауда сыныптауышы елімізде кедендік тарифтің негізі ретінде енгізіліп, сыртқы экономикалық жұмыстарда қолданылатын тауар атауларының тізімі (ТНВЭД) түрінде белгіленді.

КП және ТНВЭД топтамаларын байланыстыру мақсатында стандарттарда және басқа да нормативтік құжаттарда әрбір өнім атауымен қатар осы сыныптауыш кодтары келтіріледі.