Тингиан
Тингиан (итнег) — Филиппин аумағында тұратын ұлт.[1][2] Лусон аралының солтүстік-батысында орналасқан.[3] Жалпы саны 70 мың адам.[4]
| итнег | |
| Тингиан | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
70 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі сенімдер |
Тілі өңдеу
Тілі - тингиан тілі.[5] Диалектілері: солтүстік, шығыс және оңтүстік. Илокан, бонток, калинга және апайо тілдері де кең таралған.
Діні өңдеу
Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.[6] Христиандар да (католиктер, протестанттар) кездеседі.
Кәсібі өңдеу
Дәстүрлі кәсібі – қолмен атқарылатын егіншілік (суармалы және таудағы күріш, жүгері, қант қамысы, мақта, банан, манго, цитрустық жемістер, көкөністер, темекі), өзеннен балық аулау, ауыл шаруашылығы өнімдерінің саудасы. Олар буйвол, шошқа, тауық өсіреді. Қолөнерден – тоқымашылық, керамика, ұсталық, қару-жарақ жасау дамыған.[7]
Өмір салты өңдеу
Қарым-қатынас екі жақты, неке неолокалдық. Бала кезінен атастыру, қыз ұзату, кәнизактар институты (жоғары әлеуметтік топ), дәстүрлі отбасылық рәсімдер сақталған. Негізінен туыстардан тұратын елді мекендерді сайланған старшындар (лекейлер) басқарды. Ауылдың қоғамдық өмірін басқару құқығы мұрагерлік құқыққа айналды.
.jpg)
XX ғасырдың басына дейін бас аулау қолданылған. Тингиан көптеген рухтарды (табиғатты, ата-бабаларды) қастерлейді, оларға жануарларды (шошқа, тауықтар) құрбан етеді. Бақсылықпен негізінен әйелдер айналысады. Халық ауыз әдебиеті бай және ерекше - мифтер, аңыздар, ертегілер, ғұрыптық билер, әндер, сәндік-қолданбалы өнер таралған.
Елді мекендер шағын. Тұрғын үйлері – қадаларда орналасқан, тікбұрышты, верандасы бар бір, екі бөлмеден тұрады, төбесі шөппен жабылған. Шаруашылық құрылыстар бөлек салынған немесе тұрғын үйлердің қадаларының арасындағы кеңістікті пайдаланады.
Дәстүрлі ерлер киімі – денені орайтын мата, қысқа жекет, әйелдер – мақта матадан тігілген, әдетте ақ түсті белдемше. Ерлер де, әйелдер де орамал тоқылған қалпақ киіп, мойынға, басына, қолына, аяқтарына көптеген әшекейлер тағады.
Негізгі тағамдары - күріш, көкөністер, жемістер. Етті сирек жейді. Алкогольді сусын қант қамысынан жасалады.[7]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Современная энциклопедия - тингиан http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/tingian
- ↑ Современная энциклопедия ТИНГИАН https://rus-modern-enc.slovaronline.com/11311-%D0%A2%D0%98%D0%9D%D0%93%D0%98%D0%90%D0%9D
- ↑ Тингианы http://mifolog.ru/books/item/f00/s00/z0000042/st046.shtml
- ↑ Современная энциклопедия Тингиан https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/207506-tingian/
- ↑ Значение слова ТИНГИАН в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1846437.html
- ↑ Толковый словарь русского языка. https://sanstv.ru/dict/%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B0%D0%BD
- ↑ a b народы мира / Тингиан http://www.etnolog.ru/people.php?id=TING