Токвиль Алексис

Токвиль Алексис (1805-1859) - "Америкадағы демократия туралы", "Ескі тәртіп пен революция" еңбектерінің авторы. Демократияны теориялық және тәжірибелік тұрғыдан жан-жақты талдаған. Демократияның негізгі тендік принципі жаппай тендік өз-өзінен индивид автономдығын сақтайтын саяси құрылымға әкелмейді. Еркіндік және теңдік әртүрлі құбылыстар. Адамдар А.Токвиль бойынша, еркіндіктен гөрі теңдікті қалайды. Демократиялық құндылықтарға қолдау көрсету мен оны таратудағы саяси қатысудың рөлі. Бұл дәлел кезінде А. Токвильмен негізделген. А. Токвиль пікірінше, адамдардың саяси немесе саяси емес мақсаттардағы еркін біріккен қызметі демократиялық бағыттың пайда болуына және әлеуметтік сенім, өзара қарым-қатынас ережелерін, ортақ игілік тұжырымын қалыптастыруға және өзімшілдікті жоюға жағдай жасайды. Сонымен бірге, азаматтардың кеңінен еркін қатысуына сай қауымдастықтардың болуы, өз кезегінде мемлекеттік араласуды шектейтін және еркіндікті қорғайтын, азаматтық қоғамның негізі болып табылады. Мүдделік топтарға бірлесуде американдықтар алдына жан салмайды деуімізге болады. Американдықтар өз мүдделерін қорғап, оны жүзеге асыру мақсатында әртүрлі бірлестіктерге бірігуге дайын тұрады. Осы ерекшелікті кезінде танымал ойшыл А. Токвиль өзінің "Америкадағы демократия" еңбегінде американдықтардың ұлттық қасиеті ретінде тамаша көрсете алған. А. Токвиль "... Францияда әр жаңа бастаудың басында сіз өкімет өкілін көресіз, Англияда - ақсүйек өкілін, ал Құрама Штаттарда сіз қандай да бір комитетті көретініңізге сенімдімін" - деп дәл айқындаған. Ал демократиялық мемлекеттерде мүдделік топтарға бірлесу не үшін қажет? Демократиялық басқарудың өзі халықтың саяси өмірге қатысуын қамтамасыз етпей ме? деген сұрақтар туындайды. Тағы да еріксіз А. Токвильге жүгінуге тура келеді, себебі ол "демократиялық халықтарда өмір сүрудегі теңдікпен жойылған вельмождар орнын бірлестіктер алуы керек", - деп бірлестіктердің басқаруға қатысу маңыздылығын анықтаған. Сонымен бірге, демократиялық елдердегі бірлестіктерге бірігу қоғамдық өмірдің негізі, әрі оның үдемелі дамуы осы саладағы үдемелікке тәуелді екенін көрсеткен.

Токвиль Алексис