Толкотт Парсонс
Толкотт Парсонс (ағылш. Talcott Parsons; 13 желтоқсан 1902, Колорадо-Спрингс — 6 мамыр 1979, Мюнхен) - американдық социолог, теоретик, функциональдық мектептің жетекшісі, американдық белгілі әлеуметтанушылардың бірі болып келеді. Қазіргі заманғы социологиядағы "жалпы теорияның іздестірілуін Парсонстың есімімен байланыстырады. Оның әкесі дінге жақын адам болған. Парсонс биология мен философияны алған рет Ахмерсте оқыған, кейін Лондондағы экономикалық мектепте білімін жалғастырды да Гейдельберг университетінде білім алды. 1927-1973 жылдар аралығында Гарвард университетінде сабақ берді. 1979 жылы 6 мамырда Мюнхен жерінде қаза тапты. Парсонс 76 жыл жасады. Оның артында өшпестей еңбектері қалды.
| Толкотт Парсонс | |
| Talcott Parsons | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
Еңбектері
өңдеуОның "Әлеуметтік әрекет құрылымы" (1937) , "Таза және қолданбалы социалогиялық теория очерктері" (1949) , "Әлеуметтік жүйе" (1962) және басқа да шығармаларында баяндалған әлеуметтік әрекет теориясы-осы теория ролін атқаруға талаптанады. Екінші құрылымдық-функциялық талдау әдісін пайдалана отырып , абстрактылы индивидтердің өзара әсер акті бастапқы клеткасы болып табылатын әлеуметтік жүйе моделін жасады. Парсонстың көзқарасы бойынша , олардың әрекеттеріндегі келіспеушілікті орнататын және қоғам жарлық еткен рольдерді орындатқызатын механизм-жалпы қабылданған нормалардың мінез-құлық стандарттарын үйрену , қызметтің ішкі ырғағына айналдыру болып табылады. Парсонстың арқасында қазіргі социология пайда болған. Ол тарихқа,философияға , социологияға үлкен еңбек сіңірді.
Оның тұжырымында адамдардың мінез-құлқын айқындайтын басты факторлар ретінде көрінеді.Парсонс әлеуметтік жүйенің қалыпты жай-күйінің аса маңызды белгісі ретінде тепе-теңдікті ала отырып, қоғамды қажетсіз қақтығыстардан,күрт өзгерістерден сақтауға және тағы басқаға жұмылдыратын реттеу процесіне , осы жағдайларға бақылау жасайтын әлеуметтік құралдарға зор көңіл бөлді. "Қоғам.Тарихи және салыстырмалы талдау" (1967) деген еңбегінде эволюционизмнің кейбір идеяларының пайдаланғысы , әлеуметтік жүйелер сипаттамаларына олардың өзгерістерін талдауды енгізгісі келді. Бірақ ол өзгерісті негізінен жүйенің принципті басқа жүйеге айналуы емес , оның адаптивтік қабілетін күшейтетін жүйенің іштей саралануы деп түсінді.
Дереккөздер
өңдеу- Қазақ совет энциклопедиясы , 9 том
- Критика теории «социального действия» Т.Парсонса. М.: ИНИОН АН СССР, 1982
- Седов Л. А. Парсонс, Толкотт// Современная западная социология: Словарь. М.: Политиздат, 1990, с.257-260[2]
- Ковалев А. Д. Формирование теории действия Толкотта Парсонса// История теоретической социологии. В 4-х тт. Т.3. М.: Канон, 1997, с.150-179