Томас Грэм
20.12.1805-11.09.1869
Ағылшын химигі. Лондон Патша қоғамына мүше (1839 жылдан). 1826 жылы Глазгодағы университетті бітірген. 1827-1828 жылдары Эденбург университетінде жұмыс істеген, 1890 жылдан бастап профессор болған. Лондон университетінің колледжінің профессоры (1837-1855), Тиын ауласының (Монетный двор) директоры (1854).
Негізгі еңбектері газдардың диффузиясын зертеуге және коллоидтық химияға арналған. Газ диффузиясының жылдамдығы оның молекулалық массасынан квадратты түбіріне кері пропорциналды екенін анықтаған (бұл тәуелділік Грэм заңы деп аталған). Фосфор қышқылының әр түрін зерттеп (1833) олар металл атомына ығыстырылатынын сутек атомдарының мөлшерімен ерекшеленетін көрсетті және химияға қышқылдардың бірнеше негізділігі жайлы түсінікті енгізді. Газдарда ішкі қажалу болатындығын анықтаған. Қалайша сұйықтар жарғақ арқылы өтетінін зерттеген; заттарды перде арқылы өту жылдамдығына байланысты екі класқа бөлуді ұсынды - кристаллоидтарға (жылдам диффузияланатын және кристалданатын ) және коллоидтарға (диффузияланбайтын және кристалданбайтын). "Золь" (кірне) және "гель" (сірне) түсініктерін енгізген (1864). Осмос құбылысын зерттеп, оның көмегімен жануарлар мен өсімдіктердің көптеген өмірлік үрдістерін түсіндірді. Түрлі қосылысарға кристаллизациондық су кіретінін анықтаған. Палладий, оның кристалдық торына H2 молекулалары енгізілу нәтижесінде, сутегінің едәуір үлкен мөлшерлері адсорбциялайтынын көрсеткен.
Лондон химиялық қоғамының негізін қалаушы және бірінші президенті (1841-1843), (1845-1847). Петербург ғылым академиясының шетелдік мүше-корреспонденті (1866 жылдан бастап) болған.
Пайдалаған әдебиет:
С.К. Мырзалиева "Химия" (Балаларға арналған энциклопедиялық анықтамалық Алматы 2012ж.)