Торғай артезиан алабы
Торғай артезиан алабы– Мұғалжар тауы мен Сарыарқа қыраттары аралығы, солтүстігінде Қостанай белесі мен оңтүстігінде Арал теңізіне дейінгі кең аймақты алып жатқан жер асты сулы өңір, Оңтүстік Торғай ойысында орналасқан алап.
Алаптың ауданы — 300 мың км2-ден астам. Аумағында жалпы мезо-кайнозой жыныстары (қалыңдығы 1700 м-ге дейін), ал сулы қабаттың жоғары бөлігінде антропоген, плиоцен, олигоцен (30 м тереңдікке дейін) және төменгі жағында бор (120 м-ге дейін) шөгінділері басым тараған. Алаптың өзен аңғарындағы және бұларға ұштаса жатқан өңірлердегі тұщы не сол тұздылау су қоры 500 мың м3/тәулік боп анықталды.[1]
Суының арыны күшті, кей ұңғымаларда су шапшып атқылайды. Ұңғымалардың тәуліктік өнімі алаптың шет жақтарында 500 – 850 м3, орт. мен оңт.-батысында 350 – 400 м3 болады. Суының минералд. Мұғалжар тауы мен Ұлытауға жақын жерлерде және үстіңгі құмды қабаттар мен Үлкен Борсық құмына таяу жатқан жоғ. қабаттарда 1 – 3 г/л, алаптың басқа бөліктерінде 70 – 100 г/л, оңт.-шығыстағы мұнайлы өңір маңында 100 – 250 г/л. Өңірдегі тұщы судың елеулі мол қоры олигоценнің құмды шөгінділеріндегі грунт суларымен байланысады.[2]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, «Мектеп» баспасы, 2002 жыл.
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
| Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|