Трансферт

Трансферт, трансфер (фр. transfert – табыстау; лат. transfero– аудару, көшіру) –

1. акционерлік сертификатқа меншік құқығын сатушы-делдалдан сатып алушы-делдалға заң жүзінде ауыстыра отырып табыстау. Бағалы қағаз иесі өзінің атаулы бағалы қағазына меншік құқығын осы бағалы қағаз табысталатын тұлғаны көрсетпестен табыстауы туралы қол қойған құжаты баланстық (теңгерімдік) "трансферт" немесе "бланкілік Трансферт", екі елдің коммерциялық банктері арасында күні бұрын келісілген валюталық соманы өзара алмасу жөніндегі банк операциясы "валюталық трансферт", чектің, вексельдің, коносаменттің, тағы басқа сыртқы бетіне индоссаменттің табыстау жазбасын жазуы жолымен бағалы қағазға меншік құқығын беруі "индоссаменттік Трансферт" деп аталады;
2. акциялар немесе басқа да атаулы бағалы қағаздар бойынша меншік құқығының ауысуын акционлық қоғамның кітабында тіркеу. Жаңа акционердің есімі жазылғаннан кейін дивиденд, акционерлердің жиналысы туралы хабарлама, эмитент бағалы қағаздардың ұстаушыларына жолдайтын басқа да ақпарат жаңа иеленушіге тікелей жолданады;
3. бюджет аясында бюджет жүйесінің бір деңгейдегі бюджетінен қаражатты екінші деңгейдегі бюджетіне аударудың, бюджеттік реттеу тәртібімен салықтан аударудың кез келген нысаны. Трансферт көмегімен жергілікті бюджеттер, халықты әлеуметтік қорғау органдары халыққа міндетті төлемдерді: мемлекеттік заңнамамен белгіленген зейнетақы, шәкіртақы, жәрдемақы, өтемақы, тағы басқа әлеуметтік төлемдерді қаржыландыру үшін қаражат алады;
4. шетел валютасын немесе алтынды бір елден екінші елге, ақшаны бір қаржы мекемесінен екінші қаржы мекемесіне аудару, екі немесе бірнеше елдің валюталарын ыңғайласпа аудару жөніндегі банк операциясы.

Трансферттік баға

Ірі фирмалардың, әсіресе, бірнеше елде орналасқан ұлтаралық корпорациялардың қаржы жөнінен дербес бөлімшелері арасындағы есеп айырысу бағасын трансферттік баға деп атайды. Бұл баға дағдылы міндетпен қатар тек соған ғана тән ерекше міндет – пайданы бір елден екінші елге аудару (соның ішінде пайданы салық салудан жасыру мақсатымен) үшін пайдаланылады. Мұндай баға сондай-ақ фирманың жалпы алғанда кеден бажы, экономикалық нормативтер, тағы басқа факторлар деңгейіндегі айырмашылықты шебер пайдалану жолымен қаржы жөнінен ақырғы жақсы нәтижеге жетуіне де көмектеседі. мысалы пайдаға салық неғұрлым жоғары салынатын елден фирманың жергілікті бөлімшесінің өнімі оның басқа кәсіпорындарында пайдалану үшін ең төмен бағамен әкетіледі. Осы орайда пайда түгелімен оның ең аз бөлігі салық төлеуге кететін жерде іске асырылады.

Трансферттік төлем

Үкіметтің немесе фирманың үй қожалығына немесе компанияға ақша төлеуін (немесе тауар беруін, қызмет көрсетуін) трансферттік төлем дейді. Бұл төлемнің өтеуіне төлемші тікелей тауар немесе көрсетілетін қызметті алмайды. Ол мынадай түрлерге бөлінеді: мемлекеттік трансферттік төлем – әлеуметтік сақтандыру бойынша төлем, жұмыссыздық жәрдемақысы, ардагерлерге зейнетақы, тағы басқа (бұл төлемдер және оларды алушылар өндірістің ағымдағы көлемін жасауға ешқандай үлес қоспайды); жекеше трансферттік төлем – студенттер ата-аналарынан және басқа туысқандарынан алатын ай сайынғы жәрдемқаражат, түрлі сипаттағы тарту-таралғы, тағы басқа (яғни, өндірістің нәтижесі емес, қаражатты бір иеленушіден екінші біреуге табыстау). Ақшалай қаражатты бір жақты, өтеусіз төлеу "ағымдағы Трансферт" деп аталады. Тұтыну мақсатына өтеусіз көмек беру осындай ағымдағы Трансферттың мысалы болып табылады. Салық, айыппұл, өсімақы төлеу де осыған жатады. "Капиталдық Трансферт" – бір институттық бірліктің (мысалы, өндіруші-кәсіпорынның) екінші бірлікке (тұтынушыға, үй қожалығына) активтерді сатып алу кепілдігімен өтеусіз табыстауы. Мұндай Трансферт ұлттық шаруашылықтың резиденттері арасында да, резиденттері мен бейрезиденттері арасында да орын алуы мүмкін;

1. мемлекеттің жалпы ұлттық өнімді қайта бөлу барысында экономикалық агенттерге өтеусіз төлем төлеуі;
2. демографияда – азаматтардың бір елден екінші елге көшуі; халықты мемлекеттер арасында халықаралық келісім негізінде алмасу, азаматтықты бірден өзгерту; туристерді әуежайдан мейманханаға, қалалар арасына тасымалдау;
3. банк ісінде – мәміле бойынша төлемақыны, қаражатты бір шоттан екінші шотқа көшіру.