Трикстер
Трикстер (ағылш. trickster – айлакер, құйтырқы) — қоғамға, жалпыға ортақ заңға қарама-қарсы келетін іс-әрекеттер жасайтын, мифологиядағы, фольклордағы және діндегі тәңір, рух, адам немесе антропоморфты жануар.
Мифологиялық трикстер
өңдеу- Солтүстік Америка халқының мифологиясындағы кейіпкерлер:
- Көптеген халықтарға ортақ кейіпкер — Койот
- Көптеген халықтарға ортақ кейіпкер — Ворон
- Абенак мифологиясында … енот Азебан
- Виннебаго мифологиясында… Ваджкункага
- Кроу мифологиясында … Аваккуле, Маннегиши
- Лакот мифологиясында … Иктоми Хейока
- Навахо мифологиясында … Тоненили
- Пуэбло мифологиясында… Кошары Пайякяму (Қасиетті клоундар)
- Хопи мифологиясында… Кокопелли
- Зуни мифологиясында… Кокопелли
- Шайен мифологиясында … Вихио
- Эскимос мифологиясында … Амагук
- Юта мифологиясында… Цинн-ан-ев
- Африка халқының мифологиясындағы кейіпкерлер:
- Батыс Африка халықтарының мифологиясына ортақ кейіпкер … Ананси өрмекші
- Банту халықтарының мифологиясына ортақ кейіпкер… қоян
- Бушмен мифологиясында… Цанг шегіртке
- Зулус мифологиясында … Тиколоше
- Йоруба мифологиясында… Эшу
- Көне Египет мифологиясында … Сет
- Еуропа мен Азия халықтары мифологиясындағы кейіпкерлер:
- Баск мифологиясында … Кішкене Сен-Мартин
- Герман-скандинав мифологиясында … Локи, Один
- Көне грек мифологиясында … Эрида, Прометей, Гефест, Гермес, Одиссей (ақылына сүйеніп Полифем циклоптың қолынан аман-есен құтылып шыққан трикстер-адам ретінде атауға болады), Сизиф (өзінің жалған сөйлегіштігі үшін тарихта қатал жазаға кесілген адам), Фаэтон
- Индонезия мифологиясында … Канчиль
- Кельт мифологиясында … Фэйри, Пак
- Қытай мифологиясында … Нежа, Сунь У-кун (Маймыл король)
- Леванта мифологиясында … Әзәзіл
- Нарт эпосында … Сосруко, Сырдон
- Славян мифологиясында … Велес
- Чукот-камчат мифологиясында … Кутх құзғын
- Эстон мифологиясында … Каваль-Антс (Вили Антс)
- Жапон мифологиясында … Кицунэ, Сусаноо, Каппа
- Манси мифологиясында … Куль-Отыр
- Өзге мифологияларда:
- Австралия аборигендерінің мифологиясында … Бамапана
- Ацтек мифологиясында … Уэуэкойотль койот
- Вуду мифологиясында … Суббота барон, Легба әкей
- Гавай мифологиясында … Ива, Каулу, Купуа, Мауи, Пекои
- Полинезия мифологиясында … Мауи
- Фиджи мифологиясында… Досина
- Әлемдік және мемлекеттік діндердің персонаждары:
Индуизмде … май ұрлаған Кришна бала
- Фольклорлық кейіпкерлер:
- Белорус фольклорында … Нестерка
- Болгар фольклорында … Қу Петр (Өтірікші Петр)
- Бразиль фольклорында … Саки-Перере
- Голланд фольклорында … Рейнеке-Лис
- Голланд фольклорында, фламанд фольклорында және неміс фольклорында … Тиль Уленшпигель
- Еврей фольклорында … Гершеле Острополер
- Неміс фольклорында … Мефистофель
- Орыс фольклорында … Иван-ақымақ[5], Патрикеевна түлкі
- Орта Азия, араб фольклорында … Қожанасыр
- АҚШ фольклорында … Нэнси әпке
- Тибет фольклорында … Томпа ағай
- Француз фольклорында … Рейнеке түлкі, етік киген Мысық
- Удмурт фольклорында … Лопшо Педунь