Трипаносомалар

ТРИПАНОСОМАЛАР (Trypanosoma) – қарапайымдардың талшықтылар классы, кинетопластидалар отрядының бір туысы. Трипаносомалардың 10-нан астам түрі белгілі. Дене мөлшері 1,4–2,4x1,5–40 мкм. Пішіні ұршық тәрізді, бір ядролы. Көлденең бөліну арқылы жыныссыз көбейеді. Трипаносомалар адамдар мен омыртқалы жануарлардың қанында, жұлынында және тіндерінде тіршілік етеді. Олар осмостық түрде қоректенуіне байланысты, кейбір түрлері эритроциттерді (қанның қызыл түйіршіктері) бұзатын улы заттар бөліп шығарады. Мұндай түрлері адамдарды, жабайы және үй жануарларын трипаносомоз ауруына шалдықтырады. Сонымен қатар Трипаносомалар адамдарда – “ұйқы”, тақтұяқтыларда – “қарақаптал”, түйе, жылқы, есектер мен иттерде – “су ауруы”, ірі қара малда – “наган” ауруларын тудырады. Ауру қоздырғышы жәндіктер (цеце шыбыны, қандала, сона, т.б.) арқылы жұғады. Сырқатқа шалдыққандардың бұлшық еттері мен буындары ауырып, қаны азаяды, ісініп қалшылдайды, лимфа жолдары ұлғайып, аяқ-қолдары жансызданып, салданып қалады. Қорғану жолдары: трипаносом қоздырғыштарын жою; гельминттерге қарсы қолданылатын дәрілермен емдеу.