Тісеу - малдың сүт тістерінің түсіп, олардың орнына тұрақгы тістердің шығуы. Тұрақгы тістерге қарағанда сүг тістері кішілеу және ақшыл келеді. Тісеуде түлікке тән тиісті заңдылык болады. Сүт тістері бәрі бірден түсіп қалмайды. Түліктің түріне карай белгілі бір жаста тісеу басталып, әр жас сайын сүт тістері біртіңдеп түсіп, тұрақты тістермен ауысып отырады. Осыған қарап малдың жасын анықтауға болады. Мысалы, жылқының 2,5-3 жас аралығындағы құнан шыққанында - асты-үстінен ортадағы төрт қасқа тістері, 3,5-4 жастағы дөненіңде - астыңғы-үстіңгі қасқа тістердің екі жағынан бір-бірден, ортадағы күрек тістен төрт тіс, келесі жылы тағы ең шеткі төрт тіс тісейді де, бес жасыңда күрек тістер толық түседі. Тіс құрылысы бір типтес мүйізді ұсақ және ірі қара малдың тісеу заңдылықтары да ұқсас - тісеу бір жастан аса басталып, 1,5 жасында - астыңғы иектегі (үстіңгі иегіңде тіс болмайды) екі қасқа тіс толық жетіледі, 1,5-2 аралығыңда - қасқа күрек тістер арасындағы екі ішкі орта тіс, 2,5-3 жас аралығында - екі сыртқы орта тіс, 3,5-4 аралығында - шеткі екі тұрақгы күрек тіс шығып жетіледі. Тісеу мерзіміне мал тұқымы, өнімдік бағыты біршама әсер етеді. Әдетте, жылдам жетілгіш тұқымдар ертерек тісейді.[1]

Дереккөздер

өңдеу
  1. Ә.Байжұманұлы, К.Бекболатұлы. Мал шаруашылығы сөздігі. Алматы-2011. ISBN 978-601-7254-21-6