Түптік шөгінділер

Түптік шөгінділер — 1) табиғи, сондай-ақ техногендік заттектерден суқойма ішінде физикалық-химиялык және биохимиялық процестер нәтижесіңде су объектісінің түбіңде түзіліп тұнбаға түсетін түптіктасындылар мен қатты бөлшектер. Т.ш. организмдер мекендеуге жарамды (тасты, малтатасты, гравийлі, құмды — ірі және ұсақ құм, сазды, лайлы, ірі және ұсақ детрит, тотықтырғыш процестері басым ірі органикалық қалдықтар) және жарамсыз (лай, ірі және ұсақ детрит, тотықсыздандырғыш процестері басым ірі органикалық қаддықтар), целлюлоза-қағаз фабрикаларының ағашты талшықтарынан, сал ағызудың қалдықтарынан, мұнай өнімдері төгілген кез келген грунттардан пайда болған антропогендік грунттар болып бөлінеді; 2) алаптың табанын жапқан шөгінділер. Су түбіндегі ағыс жылдамдығы белгілі мәннен төмен болған жағдайда ағынмен еріген қатты зат бөлшектері су түбіне шөгіп қозғалыссыз түптік шөгінділер қалыптастырады. Турбулентті ағыстарда түптік аккумулятивті бедер (тізбек, жал) қалыптастырушының негізі көзіне түптік шөгінділердің белсенді алмасу қабаты жатады. Алаптардың немесе суқоймалардың сипатына қарай Т. мұхиттық, теңіздік, көл, өзен шөгіңділеріне жіктеледі.