Түркістан федералистері партия

Туркiстан федералистерi партиясы – Ақпан революциясынан кейін қалыптасқан саяси ахуал жағдайында Түркістан халықтарының мүддесін қорғау мақсатында құрылған қоғамдық-саяси ұйым.

1917 ж. қыркүйекте Ферғана облысы мұсылмандары ұйымдарының Әндіжанда өткен съезінде құрылған. Оны құру ісімен айналысқандардың қатарында М.Бехбудий, Мүнауар Қари секілді қайраткерлер болды. Партия бағдарламасында Түркістан өлкесінің Ресей федерациясы құрамында аумақтық автономия алу керектігі басты талап ретінде қойылатындығы аталып көрсетілді. Сондай-ақ бағдарламада:

• болашақта Түркістанның демократиялық республика болуы
• жердің халықтық меншік ретінде жариялануы
• дін ісі мемлекеттік істен ажыратылуы
• халық ағарту ісін ұлттық мүддемен ұштастыру
• әйел теңдігін қамтамасыз ету секілді мәселелер қамтылды.

Түркiстан федералистерi партиясы толыққанды партия ретінде қызмет ете алмады. Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына партия атынан депутаттыққа кандидаттар ұсынылмады. Сондай-ақ бұл партияны жергілікті халықтың бірқатар топтары мойындамады. Мәселен, С.Лапин жетекшілік еткен “Шуро-и-Улема” ұйымы Туркiстан федералистерi партиясын қолдамайтындықтарын ашық танытып, оның орнына “Түркістан мұсылмандарының одағы” атты партия құруды ұсынды. Осындай себептерге байланысты 1917 ж. күзде Туркiстан федералистерi партиясы өз қызметін доғарды