Тұндырғы

Тұндырғы – өзен суын, топырақты, құмды, қатты минералды және т.б. түйірөлшемдік бөлшектерден тазалайтын инженерлік гидротехникалық құрылыс.

Өзеннің ағынды суы, әдетте, грунттың қатты минералды бөлшектерінің тұнбалық қалдықтарын тасымалдайды. Ағынды су әрекетінің эрозиялық өнімі — су жинау алабынан жиналған, сонымен қатар өзен арнасының шайылуынан пайда болған қалдықтар. Тасындылар жүзінділер, жүзбелі және түптік тасындылар деп ажыратылады. Жүзінді (калқымалы) тасындылар ағын тереңдігінің бойында қалқымалы түрде болып, өзен ағынды суының 90-99%-ын құрайды. Жүзбелі тасындылар арна табанымен жылжып қозғалады, олар 15—10%-ды құрайды, ал түптік тасындылар арна табаны мен жақтауларына жиналып, арнаның қалыптасуына қатынасады. Су көзінен алынатын судың тазалығы мен тұнбалы қалдықтардың тасымалдануы гидротехникалық нормалар мен ережелерге сәйкес келуі тиіс. Су шаруашылық жүйесінде пайдалану мақсатына қарай ұндырғы мынадай түрлерге бөлінеді: энергетикалық, жер суландыру және сумен қамтамасыздандыру; жер жағдайына байланысты орналасуына қарай — су қабылдаушымен бірге және канал трассасының бойында орналасқан; камера санына қарай — бір камералы және көп камералы болып бөлінеді; тасындылардан тазалау тәсіліне қарай — кезеңдік тазалау, тұрақты гидравликалық тазалау, механикалық тазалау және аралас тазалау; реттеуіш гидротехникалық құрылыстардың орналасуына қарай — судың кірер алдындағы реттеуіш құрылысты, судың тұндырғыдан шығар кезіндегі; тұндырғының табаны мен беткейін бекітуіне қарай топырақ арналы және бекітілген (қапталған) арналы болып бөлінеді. Тұндырғының тиімді жұмыс атқаруы камераларға келіп құйылатын ағынды су өтімінің бірқалыпты бөлініп таралуына және камерадағы судың жылдамдық өрісінің бірқалыпты болуына байланысты.