Тұрпайы материализм

Тұрпайы материализм – 19 ғасырдың орта шенінде материализм идеясы негізінде пайда болып, кейіннен қайшылыққа ұшыраған ағым. Тұрпайы материализм өкілдері (К.Фогт, Л.Бюхнер, Я.Малешотт) жаратылыстану ғылымдарында ашылған жаңалықтарды негізге ала отырып, идеализм мен діни философияны мүлдем жоққа шығаруға тырысты. Бұл ағым өкілдері сананы астың құрамы, климаттық ерекшеліктер сияқты таза физиология факторлардың нәтижесі деп білді. Тұрпайы материализм өкілдерінің пайымдауынша, ой мидан бөлініп шыққандықтан ойдың өзі ерекше түрдегі зат деді. Демек, ой мен материя сапалық жағынан өзара тең ұғымдар деп білді. Сананың мидағы физиологиялық процестермен байланысты екенін пайымдай тұра, психикалық құбылыстарды физиологиялық құбылыспен, ойды затпен теңестіру арқылы материализмді идеализммен байланыстырды.

Сілтемелер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том”