Тұрсынхан Әбдірахманова

Тұрсынхан Әбдірахманова (1921 жылы 5 қараша, Семей облысы, Жарма ауданы, Бөке кенті — 2003 жыл, 11 қазан) — белгілі қазақ ақыны, филология ғылымдарының докторы (1981), Қазақстанның халық жазушысы (1984).

Аягөз педучилищесінде оқыған, Қазақстан КП ОК жанындағы партия мектебін және 1959 жылы Қазақ Мемлекеттік университетінің журналистика факультетін бітірген. Мұғалім, мектеп директоры болып істеген, партия және комсомол қызметтерінде, «Қазақстан әйелдері» журналында бөлім меңгерушісі болған. 1969-86 жылдары Қазақстан Ғылымдар академиясының М.О. Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында аға ғылыми қызметкер болып еңбек еткен.

Тағы қараңыз

Тұрсынхан Әбдірахманова 1921 жылы 5 қарашада бұрынғы Семей облысының Жарма ауданына қарасты Бөке деген рудникте туған. Әке шешесі ерте өліп, өз ағасының қолында тәрбиеленіп оқыған. Т.Әбдірахманованың еңбек жолы 1941 жылдан басталады. Ұлы Отан соғысы жылдарында мұғалім, мектеп директоры, Абай, Аякөз аудандық комсомол комитеттерінде бірінші хатшы, Шар аудандық партия комитетінде бөлім меңгерушісі болған. 1947-1949 жылдары Алматы жоғарғы партия мектебінде нұсқаушы болған. 1950-1954 жылдары "Қазақстан әйелдері" журналының бөлім меңгерушісі қызметін атқарған. 1954-1959 жылдары КАЗГУ де, 1959-1963 жылдары аспирантурада оқыған. Бұдан кейін 1966 жылға дейін Қазақ ССР баспа, полиграфия және кітап саудасы істері жөніндегі Мемлекеттік комитетте аға редактор, Қазақ ССР ғылым академиясында 1967-1969 ғылыми хатшы болып істеген. 1969 жылдан 1986 жылға дейін Қазақ ССР ғылым академиясының Әдебиет және өнер институтында аға ғылыми қызметкер болды. 1964 жылы "Ілияс Жансүгіровтың лирикасы" деген тақырыпта кандидаттық, 1981 жылы "Қасым Аманжоловтың поэтикасы және оның бүгінгі қазақ лирикасымен дәстүрлік ұласуы",- деген тақырыпта докторлық диссертация қорғады. 1950 жылдан бастап Т.Әбдірахманованың өлеңдері журналдар мен газеттерде жариялана бастады. 1959 жылы Ән деген атпен тұңғыш жинағы жарық көрді. Содан бері бірнеше жинағы оқырманға ұсынылды. Ақын көркем аудармаға да араласып келеді. Ол Е.Юнгоның "Даңқы өшпес кеме повесін", М.Стельмахтың "Адам қаны су емес" романын, А.Маяковскаяның "Владимир Маяковскийдің балалық және жастық шағы" атты әңгімесін, т.бшығармаларды қазақ тіліне аударды. Т.Әбдірахманова көптеген орден, медальдармен марапатталған. 1984 жылы Қазақ ССР халық жазушысы атағына ие болды. Ғылым саласындағы еңбегі үшін 1985 жылы Қазақ ССР ғылым академиясының Ш.Уәлиханов атындағы сыйлығы берілді.

Ұлы Отан соғысы жылдарында мұғалім, мектеп директоры, Абай, Аягөз аудандық комсомол комитеттерінде бірінші хатшы, Шар аудандық партия комитетінде бөлім меңгерушісі, 1947-1949 жж. Алматы жоғары партия мектебінде тыңдаушы, бұдан соң Алматы қаласында Совет аудандық партия комитетінде нұсқаушы, 1950-1954 жж. "Қазақстан әйелдері" журналының бөлім меңгерушісі, 1954-1956 жж. ҚазМУ-де студент, 1959-1963 жж.аспирант, 1966 жылға дейін Қазақ КСР Баспа, полиграфия және кітап саудасы істері жөніндегі Мемлекеттік комитетте аға редактор, Қазақ КСР ҒА-сында (1967-1969) ғылыми хатшы, 1969 жылдан 1986 жылға дейін Қазақ КСР ғылым академиясының М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында аға ғылыми қызметкер болды.

1964 жылы "Ілияс Жансүгіровтың лирикасы" атты тақырыпта кандидаттық, 1981 жылы "Қасым Аманжоловтың поэтикасы және оның бүгінгі қазақ лирикасымен дәстүрлік ұласуы" атты тақырыпта докторлық диссертация қорғады.

1959 жылы "Ән" деген атпен тұңғыш жинағы жарық көрді. Содан бері қырыққа жуық жыр жинағы оқырманға ұсынылды. Олардың біразы орыс тіліне аударылып, жеке кітап болып шықты, кейбір өлеңдері чех, неміс, ағылшын, испан, француз, араб, корей және басқа шетел тілдеріне аударылды.

Ол Евг. Юнганың "Даңқы өшпес кеме" повесін, М. Стельмахтың Лениндік сыйлық алған "Адам қаны- су емес" романын, А.С.Макаренконың А.Маяковскаяның "Владимир Маяковскийдің балалық және жастық шағы" атты әңгімесін, т.б. шығармаларды қазақ тіліне аударды.

Бірнеше орден-медальдармен марапатталған. 1984 жылы "Қазақ КСР Халық жазушысы" деген атаққа ие болды. 1985 жылы Қазақ КСР Ғылым академиясының Ш.Уәлиханов атындағы сыйлығы берілді. ҚР Гуманитарлық ғылымдар академиясының толық мүшесі (1997). "Парасат" орденінің иегері.

Шығармаларының жинақтары

• «Ән» (1959).
• «Әннен әнге» (1962).
• «Танисыз ба бұларды» (1963).
• «Шырқау» (1966).
• «Көгершін көңіл» (1968).
• «Кілт» (1972).
• «Мерей» (1981).
• «Наз көңіл» (1984).
• «Ақшам» (1987).
• «Сыр бөлісемін» (1992).
• 1992 жылы екі томдық таңдамалы шығармаларының жинағы жарық көрді.

Сыртқы сілтемелер

• [1] Мұрағатталған 6 сәуірдің 2008 жылы.
• [2] Мұрағатталған 5 қазанның 2013 жылы.