Тәкен Сал Байғұттыұлы

Тәкен Сал Байғұттыұлы (1860, Қордай ауданы Сұлутөр өңірі – 1908, Қордай ауданы Сұлутөр) – белгілі ақын, сазгер, әнші.

Дулат тайпасының Жаныс руынан.[1]

Арғы бабасы Жылқайдар – қалмақ жаугершілігі тұсында асқан ерлік көрсеткен айтулы батыр, ұрпақтар ұғымында киелі жан саналып, артында мол аңыз қалған. Жылқайдардың екі немересі Мүлкаман мен Қонай да – ата жолын қуған батырлар. Баршаға аты мәлім Қордай батыр Мұлқаманның ұрпағы. Тәкен сал да осы әулеттен өрбіген.

Әлмен ақын:

« «Сақалы жоқ Тәкеннің үш мұрты бар, Өзі жақсы жігіттің үш жұрты бар. Қой мен жылқың белгілі. Тәкен байғұс, Көкала аттан бөлек не құтың бар?» »

– деп кемсіткенімен Тәкеннің әкесі Байғұтты әжептәуір ауқатты кісі болған. Ел аузындағы аңызға қарағанда, Тәкен сал бөгде жұртты аралағанда Көкала атын бір құлаш жібек матамен тұсап әкелгенде, әлгі матаны сұрамайды екен.[2] Тәкен сал жүйрік баптап, бәйгеге қосуға құмар болған. Жетісу көлеміндегі ас пен тойдан қалып көрмеген. Кезінде оның Көкала сәйгүлігінің даңқы өз атағынан кем тарамаған.

Шығармашылығы

өңдеу

Тәкен салдың мұрасы бізге түгел жетпеген. Көп айтыстарынан жазылып қалғаны – Әлмен қызбен айтысы.

  • «Қоянды, Желсаз жайлауы-ай»
  • «Жүрдім ойлай»
  • «Ой жайлау» секілді Тәкен сал әндері халық арасында кең тараған. Тәкен салдың Шалтан, Нәрметқұл деген ұлдарынан тараған ұрпақ Сұлутөр өңірінде тұрады. [3] [4] [5]

Дереккөздер

өңдеу
  1. Баспа бас директоры:Әшірбек Көпіш Бәйдібек баба - Алып бәйтерек ұрпақтарының шежіресі. Жаныс — Алматы: Издательство Өнер, 2004. — 992 б. — ISBN 9965-595-78-Х.
  2. “ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010.ISBN 9965-26-096-6
  3. Айтыс, 1 т., А., 1988;
  4. Ысқақбай М., Шығарма шырайы – шындық, А., 1994.
  5. Тараз энциклопедиясы