Төлесін Нұрмағанбетұлы Әлиев
Әлиев Төлесін Нұрмағанбетұлы (1892, Форт-Шевченко қаласы – 1942, Алматы) – қазақ атты әскер бөлімдерін ұйымдастырушылардың бірі, полковник. Форттағы орыс-қазақ мектебінде (1901 – 05), кейін Мәскеудегі жұмысшы-шаруа коммунистік университетінің командирлер даярлайтын бөлімінде (1920) оқыған. Ресей үкіметінің маусым жарлығына ілініп (1916), Сарқамыс, Эрзерумда қара жұмыс істеген.[1] 1918 ж. Ә.Жангелдин экспед-н ұйымдастыруда айрықша қызмет еткен. 1919 ж. Торғайда ұйымдасқан қазақтың екі атты әскер эскадроны біреуінің және Төтенше комиссарды қорғаушы отрядтың командирі болды.[2] Қызыл Армияның Шығыс майдандағы 5-армиясы құрамында шайқастарға қатысты. Ә. басқарған қазақ отряды 1919 ж. 19 қыркүйекте Ырғыздан ақтардың әскерін ығыстырып шығарды.[3] Ол 1920 ж. қазақтың 2-атты әскер полкінің қолбасшысы, Қазревкомының саяси қызметкері болды. 1922 жылдан бастап Маңғыстауда уездік ревком мүшесі, милиция бастығы, әскери комиссар, 1924 – 25 ж. Адай уездік партия комитетінің хатшысы, 1925 – 30 ж. Қазақстан ОАК төрағасының орынбасары, Қазақ АКСР-і жұмысшы-шаруа инспекциясының халкомы, республикалық «Қосшы» одағының төрағасы, Қарақалпақ автономиясы облысының, Шымкент, Алматы қалаларының әскери комиссары, Өлкелік әскери комиссариаттың жауапты қызметкері міндеттерін атқарды. 1931 – 33 ж. қазақтың ұлттық атты әскер полкін құрып, өзі басшылық етті, командирлер курсын ашты. 1935 – 37 ж. Маңғыстау ауаткомының төрағасы, 1938 – 41 ж. Қазақстан Халық комиссарлар кеңесі төрағасының орынбасары қызметтерін атқарды. Қызыл Ту орденімен марапатталған.[4]
Дереккөздер
өңдеу- ↑ «Қазақ Совет энциклопедиясы» (12 томдық), Алматы, 1972 – 1978;
- ↑ Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
- ↑ «Қазақ әдебиеті» энциклопедиясы, Алматы, 2001;
- ↑ «Маңғыстау» энциклопедиясына, Компьютерлік-баспа орталығы, 2007
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|