Төменгі сығушы қозғалтқышындағы, қоспа құрылуы

Дизельдіге қарағанда, қозғалтқыштың ықтиярсыз тұтандырумен, жанғыш қоспаны дайындауы, жұмысшы цилиндірінің сыртындағы арнаулы аспап, оны, бензинді қозғалтқышта карбюратор деп, ал газдағысын - араластырғыш деп атайды.

1-сурет. Элементарлы карбюратордың сүлбесі

Қарапайым карбюратордың сүлбесі, 1 суретте берілген. Карбюратор құрамы - араластырушы камера 1, диффузормен 2, ауалы патрубкамен 3, жапқышымен 4, қалтқылы камера 9, қалтқысымен 8 және клапан 7, тозаңдатқыш 11, жиклермен 10 және дроссельді жапқышпен 12 жабдықталған. Қалтқылы камерадағы, отынның тұрақты деңгейінің, ұсталуын қамтамасыз етеді. Қалтқылы камерадағы отын деңгейінің төмендеуі кезінде, жапқыш 7 ашылады да, құбыр 5 ашылып, бұрынғы деңгейі, қайта қалпына келеді. Тесіктің 6 атқарар қызметі, қалтқылы камерадағы атмосфералық қысымды, ұстап тұруға арналған. Отын, қалтқылыдан, араластырғыш камераға-тозаңдатқыш 11 арқылы келіп түседі. Оның, каналында жиклер 10 орнатылған - жезді тығын деп, есептелінетін тесікпен. Жиклердің атқарар қызметі - келіп түскен отынды, дозалау мөлшеріне арналған, сорушы ауа мөлшерін, ауалы жапқыш 4 реттейді. Кіргізу тактысына байланысты, қозғалтқыш цилиндіріндегі поршен әрекеті және ашық кіргізуші жапқышта ауа, ауалы патрубкадан диффузорға 2 келіп кіреді. Диффузордың тарылған қимасы арқылы, ауаның өтуі кезінде, ауаның жылдамдығы артады, ал, қысымы төмендейді. Қалқымалы камера мен диффузордағы қысым айырмасы салдарынан, тозаңдатқыштың, шығар тесігінен отынның ағуы өтеді. Осының нәтижесінде, отын тозаңданады, буланады және ауамен араласады. Пайда болған жанушы қоспа, қозғалтқыштың цилиндіріне келіп түседі. Келіп түсетін, жанушы қоспа мөлшерін дроссельді жапқышпен 12 реттейді.

Қозғалтқыш жұмысының, әр түрлі режимі кезіндегі, қажетті қоспа құрамын алу үшін, ауа мен отын мөлшерінің өзгеру қатынасын, қамтамасыз ету қажет. Нормалы қатынасы деп, есептелінеді, мысалы 15 кг ауаның 1 кг бензинге қатынасы. Осындай қатынастағы, ауаның артық коэффициенті а= 1. Қоспаның а> 1 кезіндегісін «кедей» деп, ал а< 1 кезіндегісін «бай» деп атайды. Қазіргі кездегі, карбюраторлардағы ауаның артық коэффициентінің өзгеруін, қозғалтқыш жұмысының режиміне байланысты, арнаулы құрылғылармен қатар, қамтамасыздандырылады.