Уикипедия:Іздеу
Бұл мақалада Уикипедияның іздеу қызметінің жалпы шолуы мен Google секілді сыртқы іздеу құралдарының пайдалануына тиісті жалпы мағлұмат беріліп тұр.
|
Contents: |
Уикипедияның іздестіруі
өңдеуІздеп жатқан сөзіңізді іздеу алаңына енгізіңіз.
- Бетке өту — (не Enter пернесі) бұл сізді тікелей мақалаға апарады.
- Іздеу — бұл сізді мақалалар тізіміне апарады.
Тиімді іздестіру
өңдеуТөменде іздестіруіңіздің тиімділігін арттыра алатын бір неше ақыл-кеңес беріліп тұр:
Нәтижелерді шектеу
өңдеу- Сөздің қайсы бірі: Әдепкіден Уикипедия іздестіруі сұранысқа енген сөздердің қайсы біріне нәтиже іздейді. Мысалы, іздеу құралы сұранысы сіз іздеген болар сөздің екеуі де енген нәтижелерден басқа, тек «іздеу» сөзі еніп, «құрал» сөзі жоқ, не «құрал» сөзі енген, «іздеу» сөзі кірмеген нәтижелерді де қайтарады.
- Сөздің барлығы: Тек сұраныстың барлық сөзі енген нәтижені қаласаңыз, әр сөздің алдына «+» белгісін қойыңыз: +іздеу +құралы сұранысы тек екі сөзі де енген беттерді қайтарады — бұл Google-дың әдепкі әдісі секілді болады. Бұған қоса, сұранысыңызға тырнақшалар енгізу арқылы фразалық іздестіру өткізуіңіз болады: "іздеу құралы" екі сөздің қатар келетін беттерді ғана қайтарып, алдыңғы үлгімен салыстырғанда азырақ нәтиже әкелуі тиіс.
- Кейбір сөздерсіз : кейбір сөздердің іздестіруіңізге енбеуін қаласаңыз, сол сөздің алдына «-» белгісін қойыңыз: іздеу -құралы
Бульдық іздестіру де мүмкін: «AND»(және), «OR»(немесе), және «NOT»(емес) операторларын пайдаланыңыз.
Жалпы және қысқа сөздерден сақтаныңыз
өңдеуЕгер іздестіруіңізге жиі кездесетін сөзді (мысалы, «мен», «пен», «бен», «және» т.б.) енгізсеңіз, тым көп нәтиже қайтарылуы ықтимал. Уикипедия қолданатын Lucene тізімдеу жабдықтамасы сандарды елемейді.
Бәдел нышандар(Wildcards)
өңдеуЕгер қаласаңыз, кейбір шектелген бәдел нышандарды қолдана аласыз. Көбірек мағлұмат үшін http://www.mysql.com/ серверіндегі «бүкіл мәтіндік іздестіру» бетін және қарап көріңіз. Бірақ бәдел нышандар іздестіруі баяулау болатынын айтып өтейік, сондықтан серверімізді тым жүктеуден сақтаныңыз.
Дара тырнақшаға алынған сөздер
өңдеуЕгер мақала ішіндегі сөз дара тырнақшаға алынған болса, бұл сөзді тек іздеу сұранысыңызда сөзді тырнақшаға алу арқылы таба аласыз. Бұндай жағдайдың әдейі тіленілуі сирек болғандықтан, дара тырнақшаның орнына қос тырнақшаны қолданған жөн болар. Қос тырнақша үшін бұндай сауал тумайды. Көбірек мағлұмат үшін нақыш нұсқамасын көріңіз.
Апостроф дара тырнақшаға тең болады, сондықтан дара тынақшасы бар (шет тілдегі) сөздер апостроф арқылы табыла алынады. Ағылшынның апостроф пен s жұрнағы бар сөздер бұл ережеге кірмейді, сондықтан сұранысқа еш апостроф не s жұрнағын енгізбей-ақ табылуы тиіс.
Әдепкіден іздестірілетін есім аялары
өңдеуІздестіруіңізді әдепкіден белгілі бір есім аяларымен шектегіңіз келсе, бұны қатысушының бапатауларында белгілеуге болады. Іздестіруіңізге басқа да есім аяларын енгізгіңіз келетін болса, іздестіру нәтижелері бетінің төменгі жағында бар арнайы аумақта талдауыңызды белгілеңіз. Шолғыштың түріне қарай, кейбіреулерінде күші жойылуына қарамастан құсбелгі көздері белгіленіп қала берілуі мүмкін! Сенімсіз болсаңыз, құсбелгіні алып тастап, қайта қойыңыз.
Сурет есім аясынан іздестіру — суреттердің сипаттамаларынан іздестіруді білдіреді, яғни іздестіру сурет сипаттамасының бірінші бөлігінен жүргізіледі.
Қайнар мәтіні ізделінеді
өңдеуІздестіру қайнар мәтіні (өңдеу алңында көрінетін мәтін, уики мәтіні деп те аталынады]] ішінен жүргізіледі. Бұл әсіресе таяқша сілтемелерге, уикиаралық сілтемелерге, арнайы қаріптерге (егер ê қаріпі қайнарда ê ретінде енгізілсе, бұны табу үшін ecirc деп енгізу керек) және т.б. тиіс.
Іздестіру тізімін жаңартудағы аялдау
өңдеуТиімділік және басымдылық себептерінен, ең соңғы өзгерістер сол сәтте іздестіруге жетімді болмауы мүмкін.
Бірнеше тілдегі Уикипедия іздестірулері
өңдеу- Бірнеше тілдегі Уикипедия іздестірулері Google кеңейтілген іздестіру қызметі арқылы, не Google іздеу алаңына site:.wikipedia.org сөйлемін енгізу арқылы өткізе алынады.
- Qwika сайтында ағылшынша, немісше, французша, жапонша, итальянша, датша, португалша, испанша, грекше, кәрісше, қытайша and орысша тізімдер бар. Мағлұмат бұл тілдердегі түпнұсқасында жәде машиналық ағылшынша/ағылшыннан аудармасында берілген.
- Lumrix: AJAX технологиясын қолданатын Уикипедия іздеу құралы.
Сыртқы іздеу құралдары
өңдеуДомен ішінен іздеу қызметін неше түрлі іздеу құралдары қамтамасыз еткен соң, бұл құралдармен Уикипедия ішінен іздеуіңізге болады. Бұл жағдайда іздестіру шолғыштың көрсететіне негізделіп, уики қайнар мәтінінен іздеуге болмайды. Шолғышыңыздың түріне қарай, құралдарды пайдаланып bookmarklet функциясы арқылы Уикипедия ішінен іздестіре аласыз.
Жалпы, сыртқы іздестіру құралдары Уикипедия өз іздестіруінен жылдам болады. Бірақ, іздестіру құралының жадысындағы мағлұмат тізімдеу кезінде жиналған дерекке негізделгеннен кейін, іздестіруіңіз жаңадан жасалған беттерді қайтармауы мүмкін. Сол сияқты, іздестіру құралының жадысындағы мағлұматтың ескеріп кетуі ықтимал. Және де, дағдылы іздестіру нәтижелерінде Уикипедия айналарының беттері Уикипедия өзінің мақалаларынан жиілік деңгейі жағынан жоғары болуы мүмкін. Бұл іздестіру құралының оңтайландыруына байланысты болады.
Келесі іздестіру құралдары Уикипедияны ерекше өндейтіндіктен, аталған мәселелер кедергі болмас:
- Yahoo! сайтымызды өзінің мазмұн жинау бағдарламасына енгізіп, дерекқорды жиі жаңартып тұрады.
- Clusty дерекқорымызды жиі жүктеп өңдеп отырады, және де аутоматтық қысқа көшірмелер (automatic abstracts) мен кескін нобайларын тудырып, айдату сілтемелерді, айрықты беттерді, санаттарды ажыратып талдайды.
- Qwika тек уикилерді ғана тізімдегесін, айналар нәтижелерде берілмейді.
Төмендегі сілтемелерге еру арқылы Google іздеу құралын пайдаланып Уикипедиядан іздестіру өткізе аласыз. Іздестіруіңізді не тек қазақша, не тек ағылшынша, не барлық тілдерде жүргізуіңізге болады. Google бүкіл есім аяларын тізімдейді.
Егер Google-ды жиі қолданып отырсаңыз, мүмкін Google Құралдар Үстелін орнатуды пайдалы екен деп табарсыз. «Осы тораптан іздеу» түймесін пайдалана отырып, қазақ Уикипедиясынан сол мезетте іздестіруіңізге болады. Ресми Google Құралдар Үстелі Internet Explorer (Windows және Mac) және Firefox (осы шолғыш жұмыс істейтін бүкіл амалдық жүйелерде жұмыс істейді) шолғыштары үшін жасалған.
Yahoo!
өңдеуТөмендегі сілтемелерге еру арқылы Yahoo! іздеу құралын пайдаланып Уикипедиядан іздестіру өткізе аласыз. Іздестіруіңізді не тек қазақша, не тек ағылшынша, не барлық тілдерде жүргізуіңізге болады.
Егер Yahoo!-ды жиі қолданып отырсаңыз, мүмкін [Yahoo! Companion Toolbar құралдар үстелін орнатуды пайдалы екен деп табарсыз. "Search Only the Current Site" түймесін пайдалана отырып, қазақ Уикипедиясынан сол мезетте іздестіруіңізге болады. Ресми Yahoo! Companion Toolbar үстелі тек Internet Explorer не Mozilla шолғыштары орнатылған Windows үшін ғана жасалған.