Феликс Савон
Феликс Савон (ис. Félix Savón Fabre, қыркүйектің 22 1967 Сан-Висентеде туған, Гуантанамо, Куба) -- кубалық боксшы, XX-ғасырдың соңғы он жылдығының үздік боксшысы:
Феликс Савон  | |
 | |
| Жалпы мағлұмат | |
|---|---|
| Азаматтығы | |
| Туған күні |
22 қыркүйек 1967 (57 жас) |
| Салмағы |
91 |
| Кәсіби карьерасы | |
| Айқастар саны |
383 |
| Жеңгендер саны |
362 |
Жетістіктері
өңдеу- Олимпиаданың үш дүркін чемпионы - 1992, 1996, 2000 жылдар.
- Әлемнің бес дүркін чемпионы - 1986, 1989, 1991, 1993, 1995 жылдар.
- Панамерикалық ойындардың үш дүркін чемпионы - 1987, 1991, 1995 жылдар.
- Әлем кубогының үш дүркін чемпионы - 1987, 1990, 1994 жылдар.
- Әуесқой рингте 383 кездесу өткізіп, 362 рет жеңіске жеткен.
Өмірбаяны
өңдеуӘлемде Олимпиада ойындарын үш рет ұтқан үш-ақ боксшы бар. Олар - мажарбоксшысы Ласло Папп және Бостандық аралының қос ұланы - Теофило Стивенсон мен Феликс Савон.
Осы межені армандап, қол созымда сүрінгендер қаншама? Былғары қолғап киген қазақ жастары да жеткізбес асқардай көрінетін биіктен табылып жатса шіркін деп армандаймыз. Газетіміздің бүгінгі санынан бастап бокс өнерінің майталмандары жайлы әңгіме өрбітетін боламыз. Алдымен Феликс Савоннан бастасақ.
1980 жылдардың ортасына таман түрлі халықаралық жарыстарда кубалық бозбала Феликс Савон жарқырай көріне бастады. Көп ұзамай-ақ бокс мамандары Бостандық аралында тағы бір жас таланттың еңсе көтеріп келе жатқанын сөз етісті.
Расында да бас-аяғы бір-екі жылдың ішінде Феликстің есімі әлемге әйгілі бола бастады. Оның салмағында өнер көрсететін боксшылар үшін осы бір кубалық шебер алынбас қамалға айналды. Даңқты бапкер Альсидес Сагаррадан тәлім алған ол алдымен 1986 жылы өткен әлем чемпионатында алтыннан алқа тағынды. Сол жылы Савон бар-жоғы он тоғыз жаста еді. Ал 1987 жылы, жиырма жасында Феликс Америка құрылығын ұлы дүбірге толтыратын Панамерикалық ойындарда тамаша өнерімен дараланып, чемпион атанды. Іле-шала Әлем кубогы жолындағы айтулы сында да оның күрзі жұдырығына шыдас берер қарсылас табылмады. Міне, бір жылдың ішінде екі бірдей үлкен додада топ жарғаннан соң Феликс Кубаның маңдай алды боксшысына айналып шыға келді.
1989 жылғы Әлем чемпионатына «алтыннан» басты үміткерлердің бірі ретінде келген ол спорт мамандарының болжамын расқа шығарып, екі дүркін әлем чемпионы атанды. Арада бір жыл өткенде Савон екінші мәрте Әлем кубогында үздік шықты. Мұнымен қоса АҚШ-тың Сиэтлінде алауы тұтанған Ізгі ниет ойындарында да Сагарра шәкірті жеңіс тұғырының ең биік сатысына көтеріліп, Куба елінің жанкүйерлеріне үлкен жеңіс сыйлады.
Кезекті 1991 жылғы Әлем чемпионатына қатысқан кубалықтар дәстүрлі түрде жемісті өнер көрсетті. Қалың жанкүйер қара қабыландардың қатысуымен өтетін әрбір жекпе-жекті жіберіп алмауға тырысты. Әсіресе, Феликс Савонның өнерін тамашалауға ниет еткендердің қарасы көп болды. Ал өз кезегінде Савон үміт артқан тілеулестерін жерге қаратпады. Барлық кездесулерін сәтті аяқтаған жиырма төрт жасар кубалық әлем чемпионы деген құрметті атаққа үшінші рет қол жеткізді. Сондай-ақ ол осы жылы Панамерикалық ойындардың екі дүркін жеңімпазы болып та танылды.
Әлемдік додадан өзіне шендесер қарсылас таппаған Феликс Испанияның Барселонасында өтетін Олимпиада ойындарына тыңғылықты дайындала бастады. Алдын ала болжамдар жасауға құмар мамандар Барселонада топ жаратын боксшылардың арасына Савонды да енгізді. Шынында да 1992 жылғы Олимпиада Савон үшін тым сәтті аяқталды. Бұған дейін барлық дерлік атақтарды иеленіп үлгерген талантты боксшыға Олимпиада чемпионы деген теңеу ғана жетіспей тұрған еді. Куба елінің үкілі үміті 91 келі салмақ дәрежесінде қарсыластарын тегіс ұтып, аталған олқылықтың орнын толтыр ды.
1993-96
өңдеуЖер шарының үздік боксшылары 1993 жылы кезекті әлем чемпионатында бас қосты. Бұл жарысқа әркім өз мақсат-жоспарымен келері анық. Томағасы жаңа сыпырылған жастарға ең алғашқы үлкен сынақ болса, талай сында шыңдалған тарланбоздардың кейбіреуі үшін бұл - бәлкім, Олимпиададағы сәтсіздіктің есесін қайтаруға берілген мүмкіндік болуы ықтимал. Тағы біреулер үшін ол - сол олимпиадалық додадағы жетістіктің жайдан-жай еместігін дәлелдеудің реті. Міне, Олимпиада алтынының буына масаттанған Феликстің де әлемдік сайыста бір жыл бұрынғы жеңістің кездейсоқ келмегендігін дәлелдеуі қажет еді. Ол бұл жолы да ринг төрінде еркін ойқастады. Ондағы барлық кездесулерін бір деммен табысты аяқтап, әлемді төртінші рет мойындатты.
Жүлде алудан жалықпаған Феликс 1994 жылы үшінші мәрте Әлем кубогын ұтты. Ал келер жылы ол өзін ғана емес, сенім артқан күллі Куба халқын тағы да толағай табысқа кенелтті. Алдымен Панамерикалық ойындарда топ жарып, Америка құрлығы үшін маңызы аса жоғары саналар осынау жарыстың үш дүркін чемпионы атанды. Сонымен қатар Савон өзі ең алғаш он тоғыз жасында бақ сынаған Әлем чемпионатына қайта қатысып, барлық жекпе-жегін жеңіспен аяқтады. Бұл - оның әлемдік додада бесінші рет топ жаруы болатын. Осы жылы оның қанжығасы Санкт-Петерборда өткен Ізгі ниет ойындарында да майланып, алтын жүлдеге қол жеткізді.
1996 жылғы Атланта Олимпиадасына аттанған кубалықтардың басты үміттері боксшылары болғаны сөзсіз. Бостандық аралының өкілдері кез келген салмақ дәрежесінде тек қана жүлде үшін бәсекеге түсері бесенеден белгілі. Алақандай елдің назары әсіресе Феликс Савондай ардақты ұлдарына ауғаны айдан анық. Сагарра әкелген шеберлердің осалы болмасы мәлім. Бұқаралық ақпарат құралдарына сұхбат беріп, сәуегейлік танытқандардың дені 91 келідегі бас жүлденің Савонға тиесілі боларын айтысты. Дуалы ауыз мамандар бұл жолы да қателескен жоқ. Сагарраның сайыпқыраны өзімен қолғап түйістіргеннің бәрін сабады. Атланта көгінде Кубаның жалауы желбіреп, Әнұраны қалықтады. Талай намысты жанның жанарына жас үйірілді. Савон екі дүркін Олимпиада чемпионы атанды.
1997-2000
өңдеуСол тұста ол өзі қатысқан жарыстардың бәрінде қарсылас шыдатпай, үздік шығып жүрді. Жеңілместей көрінген Савонға да жеңілістің ащы дәмі бұйырды. Бес рет қатарынан ұтқан Әлем чемпионатын алтыншы рет бағындыру Феликстің қолынан келмеді. Барлық кездесулерін жақсы аяқтап келген ол дәл орда бұзар отыз жасында опық жеді. Чемпионаттың уыста тұрғандай болған алтын жүлдесі сусып түсіп, өзгенің бағын ашты. Осы жерде айта кету керек, көптеген дерек көздерінде Феликс Савон 1997 жылғы әлем чемпионатының жеңімпазы ретінде көрсетіліп жүр. Бұл қате. Өйткені осы әлем біріншілігінің ақтық сынында Савон кеңестік мектептің түлегі Руслан Чагаевтан ұтылып қалған болатын. Дегенмен кейінірек мәлім болғанындай, Чагаев жарысқа қатысудан бұрын екі рет кәсіпқой рингте жұдырықтасқан екен. АИБА тәртібіне сай сол үшін чемпион атағынан айырылды. Бірақ кейінірек ол кездесулерінің жай көрермендер қызығы үшін ұйымдастырылғанын дәлелдеп, чемпиондық атағын қалпына келтірді. Жалпы, ол Чагаевпен үш рет жұдырықтасты. Оның екеуінде жеңіліп, тек бір рет жеңске жетті. Өзбекстандықтан алғаш жеңілген кезінде ел ішінде «Савон қартайды»; «Дәуірлі шағы аяқталды»; «Бокспен қоштасқаны жөн ғой...» дегендей гу-гу әңгіме таралды. Отызға аяқ басқан боксшыға мүсіркей қарағандар да болды. Жұрттың бәрі «Ұлы боксшы енді қандай шешім қабылдар екен?» деп елеңдесті. Бірақ біраз үзілістен соң Савон ринг төрінен қайта көріне бастады.
Алда 2000 жылы Сиднейде өтпек Олимпиада ойындары тұрды. Спорт сүйер қауым үшін төртжылдықтың басты оқиғасы саналар Олимпиаданың орны ерекше бөлек. Осы байрақты бәсекеде бақ сынар спортшы үшін де ол асқар шыңның ең биік нүктесі екені сөзсіз. Ал оны үш рет бағындыру - тек күштінің күштісінің ғана қолынан келер іс, маңдайына бұйырар бақ. Бокста Сидней Олимпиадасына дейін осы биікке тек екі адам ғана шыға алған еді. Оның бірі - венгрдың біртуар ұлы Ласло Папп болса, екіншісі, әрине, кубалық Теофилио Стивенсон еді. Осылайша біреулер «қартайды» деп, «сөнген жұлдыздардың» қатарына қоса бастаған Феликс Савон қайтадан дүр сілкініп, «шын мықтыға тұсау жоқтығын» дәлелдеді.
Бұдан соң көп ұзамай барша спортшыларды сергелдеңге салған Сидней Олимпиадасы да басталды. Айтулы сынға Куба бокс құрамасының көшбасшысы ретінде екі дүркін Олимпиада және бес дүркін әлем чемпионы Феликс Савон да түсті. Отыз үш жасқа қадам басқан ол Австралия жеріндегі додада жігері тасыған жас жігіттей өнер көрсетті. Әрбір жекпе-жек сайын ширай түскен Савон жартылай финалда 1999 жылғы әлем чемпионы америкалық Майкл Беннотты (Хьюстондағы чемпионатта төрелікке наразылығын білдірген Феликс осы Беннотпен күш сынасуы тиіс финалдан бас тартқан болатын) ұтты. Ал ақтық бәсекеде ол ресейлік Ибрагимовты ұтты. Шәкіртіне риза болған саңлақ бапкер Сагарраның қуанышында шек болмады. Өйткені сәті түсіп, кішкентай ғана аралдың екінші ұланы күллі әлемді тамсандырды, Олимпиаданың үш дүркін чемпионы атанады.
Ұлы жеңісінен соң Феликс Савон үлкен спортпен қош айтысуға мәжбүр болды. Оған AIBA-ның (Халықаралық әуесқой бокс федерациясы) ережесі себеп болды. Құзырлы орынның ережесіне сәйкес, жасы отыз төрттен асқан боксшылар халықаралық жарыстарға жіберілмейтін еді. Бірақ Савонның рингтен көтеріңкі кеудемен кеткені анық.Ол Куба бокс мектебінің абыройын аспандатып, даңқты отандасы Теоның жетістігін қайталады. Спортшы үшін Олимпиаданың үш дүркін чемпионы деген атақтан қымбат не болсын?