Фтизиатрия

Фтизиатрия (грек. phthіsіs — титықтап арықтау, көксау және іatreіa — емдеу) — туберкулез ауруы және оны емдеу, одан арылу шаралары жөніндегі ғылым; клиникалық медицинаның бір бөлімі. Фтизиатрияның ғылым ретінде қалыптасып, дамуына неміс микробиологы Р.Кохтың (1843 — 1910) туберкулез қоздырғышын (“Кох таяқшасы”) ашуы шешуші рөл атқарды (1882). Фтизиатрия Қазақстанда 20 ғасырдың 20-жылдарында зерттеле бастады, жүйелі зерттеулер 1932 жылдан бастап жүргізіледі. Қазір осы бағыттағы ғылыми-зерттеулік жұмыстарын республика бойынша үйлестіріп отыратын мекеме — Туберкулез мәселелері ұлттық орталығы, бұл мәселемен, сондай-ақ медициналық жоғары оқу орындарының, Дәрігерлер білімін жетілдіру институтының туберкулез кафедралары, Хирургия ғылыми орталығының торакалды хирургия бөлімі шұғылданады. Қазақстанда күнделікті дәрігерлік жұмыста туберкулезді емдеудің терапиялық, хирургиялық әдістері қолданылады. Туберкулез эндемиясын алдын ала болжау, халыққа ұдайы Фтизиатриялық көмек көрсетіп отыру мәселелері өз шешімін тапты. Бала туберкулезін анықтаудың рентген флюорогафиялық әдісі жетілдіріліп, дерттің эпидемиологиясы, клиникасы мен сақтану жолдары жөніндегі зерттеулер одан әрі дамытылды. Малдан (ірі қарадан) адамға туберкулез жұғатыны (әсіресе ауылдық жерлерде), ауруға шалдығудың трансмиссивтік жолы да бар екені анықталды. Туберкулез мәселелерімен айналысатын мекемелердегі ауру адамдар санын анықтау үшін автоматтандырылған есептеу жүйесі қолданылады. Туберкулез эпидемиологиясы патологиялық процестердің ауыр-жеңілдігіне, республиканың әр жерінде тұратын тұрғындардың жасы мен тұрмыс жағдайына байланыстырыла зерттелуде. Республика бойынша туберкулезге қарсы 53 диспансер, туберкулез емдейтін 72 аурухана, туберкулезге қарсы 31 санаторий, 116 тубкабинеттер және орталығы аудандық ауруханаларда туберкулезден емдейтін 30 бөлімше жұмыс істейді (2006). Туберкулезбен ауыратын адамдар үшін 14700 төсек-орын (оның 465-і Туберкулез мәселелері ұлттық орт-нда) қамтамасыз етілген. Жылына 45 мыңнан астам ауру адам ем қабылдайды. 2003 — 2006 ж. Фтизиатрия саласындағы республика ғалымдары 66 авт. куәлікке ие болды. Қазір Фтизиатрия ғылымының дамуына үлкен үлес қосып жүрген белгілі ғалымдар: медициналық ғылыми докторлары Ш.Исмаилов, Г.Хауодамова, Р.Ағзамова, Е.Белова, С.Шаймерденов, т.б. Ш. Исмаилов, А. Исмаилова

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том